2210689344

Sceptycy liczą się więc z uwarunkowaną przez śmierć nieodzownoscią tradycji; a co w tradycjach -

zazwyczaj i w trybie utartej praktyki — wiadomo, wiedzą również oni⁴¹.

Problematyka ta dotyka bodaj najważniejszego sporu interpretacyjnego wokół spójności sceptycyzmu, wywodzącego się od Kanta i Hegla. Jonathan Bames, nawiązując do pism Galena, definiuje w tym kontekście dwa typy pirronizmu: prosty (yustic), który każe powstrzymywać się od wydawania sądu zarówno w filozofii i nauce, jak i w życiu codziennym, obejmuje zatem wszystkie rodzaje przekonań, oraz wykwintny (urbane), przykładający dyktat epoche jedynie do orzekania

0    rzeczach „niejawnych”⁴². Do zwolenników pierwszej interpretacji należy zaliczyć Hegla, a współcześnie przede wszystkim Mylesa Burnyeata⁴³, zaś do drugiej — Kanta i XX-wiecznego badacza, Michaela Fredego⁴⁴. Sam Barnes próbuje zachować stanowisko częściowo koncyliacyjne, twierdząc, że w pismach Sekstusa Empiryka doszukać można się świadectw obu postaw,

1    konkludując:

Jaki jest zakres kxo/y\ zalecany przez Sekstusa w Zarysach pirrońskich? To pytanie jest chybione,

ponieważ opiera się na niewłaściwych przesłankach. 'Ejto/rj może być szerokie lub wąskie.

Pirronizm może być prosty lub wykwintny. Wszystko zależy od zdrowia określonego pacjenta⁴⁵.

Fogelin w analizie refleksji Barnesa zauważa jednak niekonsekwencje i przekłamania, które prowadzą do wniosku, iż u Sekstusa odnaleźć można poglądy broniące pirronizmu wykwintnego, wyrażone explicite, podczas gdy koncepcja pirronizmu prostego wspiera się jedynie na interpretacji niebezpośrednich uwag⁴⁶. Krytykując konstatacje Barnesa, Fogelin wprost przyznaje słuszność stanowisku Fredego.

Nie wytaczając w tym miejscu całej batalii argumentów zwrócić można jednak uwagę choćby na to, że w cytowanych powyżej fragmentach Zatysówpirrońskich Sekstus odróżnia sceptyka od dogmatyka, definiując Sóypoc wyraźnie jako orzekanie w sprawach niejawnych, podczas gdy kwestie jawne czy fenomenalne pozostają wspólne dla obu postaw⁴⁷. Przy takich założeniach

⁴¹    O. Marquard, Rozstanie zjilozpftąpierwszych zasad, przel. K. Krzemieniowa, Warszawa 1994.

⁴²    Zob. J. Barnes, The Beliefs of a Pyrrhomsl, [w:] The OńgnalSkeptics. A Controiersy, ed. by M. Bumyeat, M. Frede, Indianapolis 1998, s. 61 i n.

⁴³    Zob. M.F. Burnyeat, The Scepticin His Place andTime, [w:] Pbilosophyin History. Essayson the Histońography of Philosophy, ed. by R. Rorty, J.B. Schneewind, Q. Skiimer, Cambridge 1984, s. 225-254.

⁴⁴    Obszerne streszczenie współczesnych sporów na temat spójności sceptycyzmu czytelnik znajdzie w: R. Ziemińska, Historia sceptycyzmu. W poszukiwaniu spójności, Toruń 2013, s. 124—134. Autorka, wprowadzając szczegółowe rozróżnienia między szeregiem interpretacji, nie odwołuje się jednak do Kanta i Hegja.

⁴⁵    J. Barnes, op. cit., s. 91. Bames definiuje tu epoche jako lekarstwo na stan zagubienia poznawczego, tarache (mQa.yr\), oddalającego pacjenta od szczęścia, którym jest ataraksja (oct<xq<x£i<x).

⁴⁶    Zob. R. Fogelin, op. cit., s. 6—9.

⁴⁷    Zob. m.in. Sekstus Empiryk, Zarysypirrońskie, s. 16 (113—14). Kontrowersje budzi jednak kwestia, czy odbieranie bodźców zmysłowych może być w ogóle uznane za rodzaj przekonania. Jak relacjonuje te kontrargumenty Ziemińska: „Zdaniem Burnyeata Sekstus deklaruje uznawanie zjawisk, ale zawiesza wszystkie przekonania. Znowu więc wraca problem niezgodności z życiem i działaniem. Zjawiska dają treść życiu, ale ich bierne uznawanie nie wystarczy do prowadzenia ludzkiego życia. Byłoby to życie bez wolności, rozumu, emocji i wartości, życie bierne i sparaliżowane” (R. Ziemińska, Historia sceptycyzmu, s. 126). Przeciwstawiając klasyczny sceptycyzm (oparty na epoche) dogmatycznemu, Frede broni jednak biernej akceptacji wrażeń, która pozwala sceptykowi w wielu aspektach działać