MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Joanna Pieczyńska
Anna Wachowicz
Wykorzystanie produktów spożywczych jako z
ródła
składników pokarmowych 341[07].Z1.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Elżbieta Gębura
mgr inż. Magdalena Kaz
mierczak
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Pruszyńska
Konsultacja:
dr Justyna Bluszcz
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[07].Z1.03,
 Wykorzystanie produktów spożywczych jako z
ródła składników pokarmowych , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik organizacji usług gastronomicznych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Podział składników pokarmowych i ich znaczenie dla organizmu 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Trawienie i przyswajanie pożywienia 18
5.2.1. Ćwiczenia 18
5.3. Przemiany energetyczne w organizmie 20
5.3.1. Ćwiczenia 20
5.4. Wartość odżywcza żywności 25
5.4.1. Ćwiczenia 25
5.5. Normy żywienia i wyżywienia (racje pokarmowe) 29
5.5.1. Ćwiczenia 29
5.6. Zasady racjonalnego żywienia. Choroby spowodowane wadliwym
odżywianiem 33
5.6.1. Ćwiczenia 33
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 36
7. Literatura 50
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie: technik organizacji usług
gastronomicznych 341[07].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- wykładu,
- pogadanki z elementami dyskusji,
- tekstu przewodniego,
- metody projektów,
- ćwiczeń praktycznych.
W zależności od wyposażenia pracowni, w której będą odbywać się zajęcia edukacyjne,
uczniowie mogą wykorzystać do wykonania ćwiczeń obliczania wartości energetycznej
i odżywczej dostępne programy komputerowe.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawami zadań testowych, zawierającymi
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktację zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
- instrukcjÄ™ dla ucznia,
- kartÄ™ odpowiedzi,
- zestawy zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
341[07].Z1
Podstawy gastronomii i żywienia
341[07].Z1.01
341[07].Z1.03
Organizowanie działalności Wykorzystanie produktów spożywczych
gastronomicznej
jako z
ródła składników pokarmowych
341[07].Z1.02 341[07].Z1.04
Przestrzeganie zasad higieny Planowanie żywienia
w procesie produkcyjnym
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien:
- posiadać podstawowy zasób wiedzy i umiejętności z zakresu budowy związków
odżywczych (białka, tłuszcze, węglowodany),
- korzystać z tabel, wykresów,
- stosować jednostki układu SI,
- potrafić korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- posłużyć się specjalistycznym oprogramowaniem komputerowym do obliczania wartości
energetycznej i odżywczej pożywienia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- rozróżnić składniki pokarmowe,
- określić podstawowe funkcje składników pokarmowych,
- scharakteryzować skutki nadmiaru i niedoboru składników pokarmowych dla organizmu
człowieka,
- określić zapotrzebowanie organizmu na energię i składniki pokarmowe,
- scharakteryzować proces trawienia, wchłaniania oraz przemian w organizmie składników
odżywczych,
- obliczyć podstawową i całkowitą przemianę materii,
- obliczyć bilans energetyczny organizmu,
- określić wartość energetyczną i odżywczą surowców, półproduktów i potraw,
- sklasyfikować produkty spożywcze pod względem wartości energetycznej i odżywczej,
- określić substancje antyodżywcze występujące w żywności,
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, sanitarno-epidemiologiczne,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
- skorzystać z różnych z
ródeł informacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Technik organizacji usług gastronomicznych 341[07]
Moduł: Podstawy gastronomii i żywienia 341[07].Z1
Jednostka modułowa: Wykorzystanie produktów spożywczych jako z
ródła
składników pokarmowych 341[07].Z1.03.
Temat: Trawienie i wchłanianie białek, tłuszczów, węglowodanów w organizmie
człowieka.
Cel ogólny: poznanie procesów trawienia i wchłaniania podstawowych składników
odżywczych w przewodzie pokarmowym człowieka.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- opisać etapy trawienia i wchłaniania składników pokarmowych,
- wyjaśnić rolę enzymów trawiennych,
- zdefiniować pojęcia: trawienie, wchłanianie.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- praca z tekstem,
- ćwiczenia praktyczne,
- prezentacja.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Czas: 1 godzina dydaktyczna.
Åšrodki dydaktyczne:
- tablice: Budowa przewodu pokarmowego człowieka,
- poradnik dla ucznia, literatura,
- zeszyt, przybory do pisania,
- arkusze papieru szarego,
- komputer z przyłączem internetowym.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć edukacyjnych.
3. Przypomnienie przez uczniów budowy przewodu pokarmowego (z wcześniejszych
zajęć).
4. Omówienie etapów trawienia i wchłaniania białek, tłuszczów, węglowodanów.
Wskazanie enzymów niezbędnych w procesach trawienia.
5. Realizacja tematu:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Ćwiczenie 1
Wskaż enzymy odpowiedzialne za trawienie białek w organizmie człowieka i odcinki
przewodu pokarmowego, w których odbywa się trawienie białek.
Ćwiczenie 2
Do podanych enzymów dobierz trawiony składnik odżywczy.
Enzymy: lipaza żołądkowa, trypsyna, amylaza ślinowa, maltaza, lipaza jelitowa,
chymotrypsyna, podpuszczka oraz laktaza (ćwiczenie 1 i ćwiczenie 3 poradnik dla ucznia
str.30 i str. 31, poradnik dla nauczyciela str. 19 i str. 20).
- omówienie przez nauczyciela sposobu wykonania ćwiczeń,
- sposób realizacji ćwiczeń: uczniowie w parach uzupełniają otrzymane schematy budowy
przewodu pokarmowego, zapisujÄ… na arkuszach papieru w formie tabelarycznej
rozwiązanie ćwiczenia 2. W formie ustnej, na forum grupy prezentują rozwiązania
ćwiczeń.
Zakończenie zajęć:
Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć wskazując na zaangażowanie uczniów.
Praca domowa
Wyszukaj z dostępnej literatury (i z Internetu) informacje, które pozwolą Ci
wyczerpująco odpowiedzieć na następujące pytania:
1. Od czego zależy i ile wynosi czas przebywania różnych pokarmów w żołądku?
2. Jaka jest rola jelita grubego jako odcinka przewodu pokarmowego?
Odpowiedzi zapisz w zeszycie i na najbliższych zajęciach zaprezentuj na forum grupy.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- uczniowie naklejajÄ… kolorowe karteczki na specjalnym arkuszu ze swoja ocenÄ… przebiegu
zajęć, organizacji zajęć, zdobytej na zajęciach wiedzy (zielone  podobało mi się, żółte 
czasem mi się podobało, a czasem nie, czerwone  zdecydowanie nie podobało mi się).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Technik organizacji usług gastronomicznych 341[07]
Moduł: Podstawy gastronomii i żywienia 341[07].Z1
Jednostka modułowa: Wykorzystanie produktów spożywczych jako z
ródła
składników pokarmowych 341[07].Z1.03.
Temat: Metody obliczania PPM i CPM.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności określenia metod obliczania PPM i CPM.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- opisać metody obliczania PPM i CPM,
- obliczyć metodami rachunkowymi PPM i CPM.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- praca z tekstem,
- dyskusja dydaktyczna,
- ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach,
- indywidualna praca uczniów.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- arkusz papieru szarego,
- pinezki kolorowe,
- mazaki,
- stanowisko komputerowe z oprogramowaniem, przyłączem do Internetu, drukarką.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu (określenie wydatków energetycznych, które obejmuje PPM
i CPM oraz czynników wpływających na wielkość przemiany materii). Omówienie
celów zajęć.
3. Omówienie metod obliczania PPM i CPM.
4. Realizacja tematu:
- podanie treści ćwiczenia: Oblicz swoją PPM i CPM poznanymi metodami
rachunkowymi. Porównaj otrzymane wyniki (strona 35 poradnik dla ucznia,
strona 20 poradnik dla nauczyciela),
- omówienie przez nauczyciela sposobu wykonania ćwiczenia. Zwrócenie
szczególnej uwagi na obliczenia z wykorzystaniem karty aktywności dziennej.
Wskazanie na możliwości korzystania z różnych z
ródeł informacji,
- sposób realizacji ćwiczenia: uczniowie obliczają swoją PPM i CPM według opisu
umieszczonego w poradniku dla ucznia na str. 35 dla ćwiczenia 1. Wyniki
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
obliczeń zapisują na plakacie zawierającym zestawienie obliczeń wykonanych
przez uczniów, a następnie analizują otrzymane wyniki. Wyciągają wnioski
dotyczące wpływu wybranych czynników na wielkość przemiany materii.
Zakończenie zajęć:
Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć, ocenia zaangażowanie uczniów w realizację
zadania. Wskazuje przydatność wykonanych obliczeń i ich wykorzystanie na zajęciach
obliczania i ustalania typu bilansu energetycznego.
Praca domowa
Oblicz PPM i CPM dla członków swojej rodziny wykorzystując wybraną metodę
rachunkową. Wyciągnij wnioski co do sposobu odżywiania.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- uczniowie naklejajÄ… kolorowe karteczki na specjalnym arkuszu ze swojÄ… ocenÄ… przebiegu
zajęć, organizacji zajęć, zdobytej na zajęciach wiedzy (zielone  podobało mi się, żółte 
czasem mi się podobało, a czasem nie, czerwone  zdecydowanie nie podobało mi się).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Podział składników pokarmowych i ich znaczenie dla
organizmu
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij tabelę wpisując rodzaj bilansu azotowego (dodatni +, ujemny -, zrównoważony =)
dla podanych dwóch przypadków:
I II
Spożycie białka g/kg m.c 0,6 2,0
Pobranie azotu g/dzień 5,6 22,4
Azot wydalony:
10,0 14,9
- z moczem
0,7 0,9
- z kałem
0,2 0,2
- z potem
Bilans (+, -, =)
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i obliczyć wydatki azotu,
2) porównać ilość azotu pobranego i wydalonego z organizmu,
3) ustalić rodzaj bilansu azotowego i zaprezentować wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
- materiał nauczania z poradnika dla ucznia, literatura.
Ćwiczenie 2
Podaj przykłady 10 potraw, w których występuje efekt uzupełniania aminokwasów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania lub innych z
ródłach informacji wiadomości dotyczące
odpowiedniego łączenia produktów białkowych różnego pochodzenia  uzupełnianie
aminokwasów,
2) wybrać potrawy, w których występuje efekt uzupełniania aminokwasów,
3) zapisać w zeszycie wyniki swoich poszukiwań.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
- materiał nauczania z poradnika dla ucznia, literatura,
- komputer z Å‚Ä…czem do Internetu.
Ćwiczenie 3
Wybierz trzy dowolne zestawy śniadaniowe, korzystając z różnych z
ródeł informacji.
Oblicz i porównaj zawartość błonnika pokarmowego oraz węglowodanów przyswajalnych
w wybranych zestawach. Uszereguj produkty występujące w zestawach według:
- malejącej zawartości błonnika pokarmowego,
- malejącej zawartości węglowodanów przyswajalnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) zaproponować na podstawie różnych z
ródeł informacji trzy zestawy śniadaniowe,
3) ustalić na podstawie tabel składu i wartości odżywczej zawartość błonnika pokarmowego
i węglowodanów przyswajalnych,
4) obliczyć zawartość błonnika pokarmowego i węglowodanów przyswajalnych w ilości
produktów występujących w ćwiczeniu,
5) obliczyć zawartość błonnika pokarmowego i węglowodanów przyswajalnych
w zestawach śniadaniowych,
6) porównać wyniki,
7) uszeregować produkty wg malejącej zawartości błonnika pokarmowego i malejącej
zawartości węglowodanów przyswajalnych,
8) sporządzić i zaprezentować wykres na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- zeszyt, przybory do pisania,
- kalkulator,
- komputer z łączem do Internetu, programem do obliczania wartości energetycznej
i odżywczej produktów.
Ćwiczenie 4
Oblicz, jaką ilość podanych produktów należałoby spożyć, aby dostarczyć do organizmu
taką ilość wapnia, jaka zawarta jest w 250 g mleka chudego?
Produkty: ser podpuszczkowy, ser twarogowy chudy, serek topiony, serek
homogenizowany, jogurt naturalny.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) wypisać na podstawie tabel składu i wartości odżywczej zawartość wapnia w 100 g
mleka i 100 g podanych w ćwiczeniu produktów,
3) obliczyć zawartość wapnia w 250 g mleka chudego,
4) obliczyć ilości produktów, które dostarczą taką ilość wapnia, jaka zawarta jest w 250 g
mleka chudego,
5) zaprezentować otrzymane wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- zeszyt, przybory do pisania,
- kalkulator,
- tabele składu i wartości odżywczej produktów,
- komputer z łączem do Internetu i programem do obliczania wartości odżywczej
produktów.
Ćwiczenie 5
Zaproponuj produkty spożywcze osobom, u których stwierdzono: niedokrwistość,
osteoporozę, kurzą ślepotę (niedowidzenie o zmroku).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania, literaturze lub innych z
ródłach, niedobór których
składników odżywczych powoduje niedokrwistość, osteoporozę czy kurzą ślepotę,
2) wskazać na podstawie materiału nauczania, tabeli składu i wartości odżywczej lub innych
z
ródeł, które produkty są bogate w te składniki odżywcze,
3) sporządzić wykaz produktów zalecanych w niedokrwistości, osteoporozie, kurzej
ślepocie,
4) zaprezentować wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura,
- tabela składu i wartości odżywczej,
- komputer z Å‚Ä…czem do Internetu.
Ćwiczenie 6
Na podstawie informacji zawartej na opakowaniach soków, napojów, nektarów
owocowych, owocowo  warzywnych, warzywnych różnych producentów, wybierz te, które
są szczególnie bogatym z
ródłem witaminy C.
SporzÄ…dz
wykres przedstawiający zawartość witaminy C (w mg/100 g produktu)
w badanych produktach. Możesz w tym celu wykorzystać program Microsoft Excel.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) odszukać deklarowaną przez producentów zawartość witaminy C na opakowaniach
produktów spożywczych wskazanych w ćwiczeniu, dostępnych w ofercie handlowej,
3) wybrać produkty spożywcze będące bogatym z
ródłem witaminy C,
4) sporządzić wykres przedstawiający zawartość witaminy C (w mg/100 g produktu)
w badanych produktach. Możesz wykorzystać program Microsoft Excel,
5) zaznaczyć na wykresie produkty będące dobrym z
ródłem witaminy C i zaprezentować
wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
- opakowania wybranych produktów spożywczych,
- komputer.
Ćwiczenie 7
Oceń dietę stosowaną przez siebie pod kątem zachowania równowagi kwasowo-
zasadowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania z poradnika, literaturze lub innych z
ródłach informacje
dotyczące równowagi kwasowo-zasadowej i wpływu diety na jej zachowanie,
2) ocenić swoją dietę pod kątem występowania produktów kwasotwórczych
i zasadotwórczych.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura,
- komputer z Å‚Ä…czem do Internetu.
Ćwiczenie 8
Ustal, czy zachowany został zrównoważony bilans wody w organizmie, gdy:
- ilość wody dostarczonej z produktami stałymi wynosiła 950 cm3,
- ilość wody dostarczonej z napojami wynosiła 1200 cm3,
- ilość wody powstającej ze spalania białek, tłuszczów, węglowodanów wynosiła 300 cm3,
- ilość wody wydalonej z moczem wynosiła 650 cm3,
- ilość wody wydalonej z wydychanym powietrzem wynosiła 550 cm3,
- ilość wody wydalonej z kałem wynosiła 250 cm3.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania z poradnika dla ucznia obliczanie bilansu wody
w organizmie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
2) obliczyć ilość wody dostarczonej i wydalonej z organizmu,
3) porównać otrzymane ilości,
4) ustalić czy ilość wody dostarczonej równa jest ilości wody wydalonej z organizmu,
5) określić rodzaj bilansu wodnego, wskazać jego skutki zdrowotne dla organizmu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt,
- przybory do pisania,
- materiał nauczania,
- kalkulator.
Ćwiczenie 9
Wykonaj wykres przedstawiający zawartość wody w wymienionych produktach.
Produkty: morele świeże, morele suszone, mleko płynne 2%, mleko pełne w proszku,
pieczarki, ziemniaki, wołowina, ser podpuszczkowy, dorsz, jaja, chleb razowy, masło, olej
słonecznikowy, cukier puder.
Dokonaj analizy zawartości wody w wymienionych produktach.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) korzystając z różnych z
ródeł informacji odszukać zawartość wody w wybranych
produktach,
3) wykonać wykres przedstawiający zawartość wody w produktach wskazanych
w ćwiczeniu ( można wykorzystać program Microsoft Excel ),
4) dokonać analizy zawartości wody w produktach spożywczych,
5) wyniki przedstawić na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt,
- przybory do pisania,
- komputer z Å‚Ä…czem do Internetu,
- poradnik dla ucznia,
- literatura.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Ćwiczenie 10
Połącz w pary substancje antyodżywcze występujące w produktach roślinnych
i zwierzęcych oraz składnik odżywczy, w stosunku do którego działają.
- A: Siarkocyjanki 1: Biotyna
- B: Enzym askorbinaza 2: Witamina B1
- C: Enzym tiaminaza 3: Witamina C
- D: Kwas szczawiowy 4: Jod
- E: Awidyna 5: Wapń
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania informacje o substancjach antyodżywczych
i toksycznych występujących w produktach roślinnych i zwierzęcych,
2) dobrać substancję antyodżywczą do składnika odżywczego, w stosunku do którego
działa,
3) porównać wyniki z kolegami z grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.2. Trawienie i przyswajanie pożywienia
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż enzymy odpowiedzialne za trawienie białek w organizmie człowieka i odcinki
przewodu pokarmowego, w których odbywa się trawienie białek.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania zamieszczony w poradniku i w literaturze dotyczący
trawienia składników odżywczych,
2) zaznaczyć odcinki przewodu pokarmowego, w których odbywa się trawienia białek,
3) do odcinków przewodu dobrać odpowiednie enzymy trawiące białka,
4) przedstawić na forum grupy, w których odcinkach przewodu pokarmowego i przy
udziale, jakich enzymów trawione są białka.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia, literatura,
- schemat budowy przewodu pokarmowego.
Ćwiczenie 2
Korzystając z różnych z
ródeł informacji (literatura, Internet) opisz rolę żółci w trawieniu
tłuszczów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w literaturze (Internecie) informacje dotyczące roli żółci w trawieniu
tłuszczów,
2) informacje zapisać w zeszycie i zaprezentować na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- praca z tekstem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
- prezentacja.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia, literatura,
- komputer z Å‚Ä…czem do Internetu.
Ćwiczenie 3
Do podanych enzymów dobierz trawiony składnik odżywczy.
Enzymy: lipaza żołądkowa, trypsyna, amylaza ślinowa, maltaza, lipaza jelitowa,
chymotrypsyna, podpuszczka oraz laktaza.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) na podstawie zebranych wiadomości dotyczących trawienia składników odżywczych,
dobrać do podanych enzymów odpowiedni składnik odżywczy,
3) wyniki swojej pracy w formie tabelarycznej przedstawić na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt,
- przybory do pisania, arkusze papieru,
- poradnik dla ucznia, literatura,
- komputer z Å‚Ä…czem do Internetu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.3. Przemiany energetyczne w organizmie
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz swojÄ… PPM i CPM wykorzystujÄ…c znane Ci metody rachunkowe.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania z poradnika dla ucznia,
2) wypisać odpowiednie współczynniki do obliczenia PPM i obliczyć PPM,
3) obliczyć CPM na podstawie obliczonej PPM uwzględniając odpowiedni współczynnik
aktywności,
4) obliczyć PPM na podstawie wzorów Harrisa i Benedicta odszukując w materiale
nauczania odpowiednie wzory,
5) obliczyć PPM na podstawie wzoru Breitmana odszukując w materiale nauczania
i literaturze odpowiednie wzory i tabelÄ™,
6) obliczyć CPM na podstawie obliczonej PPM (przy wykorzystaniu wzorów Harrisa
i Benedicta oraz Breitmana) uwzględniając odpowiedni współczynnik aktywności,
7) obliczyć CPM wykorzystując kartę aktywności dziennej oraz tabelę kosztu
energetycznego wybranych czynności,
8) porównać otrzymane wyniki i wyciągnąć wnioski,
9) zaprezentować wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania, mazaki, szary papier,
- poradnik dla ucznia, literatura,
- karta aktywności dziennej,
- kalkulator.
Ćwiczenie 2
Ustal typ bilansu energetycznego dla twojego organizmu, na podstawie całodobowych
wydatków energetycznych obliczonych metodą karty aktywności dziennej w ćwiczeniu 1 oraz
ilości energii pobranej z żywnością w ciągu tego dnia. Ustal, jakie skutki zdrowotne może
mieć ten typ bilansu energetycznego dla organizmu człowieka. Do obliczenia ilości energii
pobranej wykorzystaj następujące dane:
- I śniadanie - 700 kcal - podwieczorek - 300 kcal
- II śniadanie - 300 kcal - kolacja - 650 kcal
- obiad - 1000 kcal
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury,
2) zaplanować tok postępowania,
3) obliczyć ilość energii dostarczonej w ciągu dnia,
4) porównać ilość energii dostarczonej z wydatkami energii,
5) ustalić typ bilansu energetycznego i jego skutki zdrowotne dla organizmu,
6) na forum grupy przedstawić bilans i wskazać jego wpływ na stan organizmu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- kalkulator,
- literatura.
Ćwiczenie 3
Oblicz ilość energii dostarczonej przez kobietę, która w ciągu dnia spożyła:
- 50 g sacharozy,
- 20 g glukozy
- 8 g laktozy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania z poradnika,
2) obliczyć ilość spożytych węglowodanów przyswajalnych,
3) dobrać odpowiedni równoważnik energetyczny,
4) obliczyć wartość energetyczną jaką dostarczyły węglowodany i porównać z wynikami
kolegów.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
- poradnik dla ucznia, literatura,
- kalkulator.
Ćwiczenie 4
Oblicz wartość energetyczną surówki. Wykorzystaj równoważniki energetyczne
Atwatera. Wynik podaj w kcal i kJ. Porównaj z wartością energetyczną surówki, w której
majonez (10 g) zastÄ…piono jogurtem naturalnym (10 g).
Składniki surówki:
- kapusta biała (90 g),
- papryka (50 g),
- marchew (50 g),
- majonez (10 g),
- por (20 g),
- cukier (5 g).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić na podstawie tabeli składu i wartości odżywczej zawartość białka, tłuszczu,
węglowodanów, błonnika pokarmowego w 100 g produktów wchodzących w skład
surówki,
2) obliczyć zawartość węglowodanów przyswajalnych w 100 g podanych produktów,
3) obliczyć zawartość tłuszczu, białka, węglowodanów przyswajanych w ilości produktów
podanej w ćwiczeniu,
4) obliczyć wartość energetyczną produktów wchodzących w skład surówki,
5) obliczyć wartość energetyczną surówki sumując otrzymane wyniki dla poszczególnych
produktów,
6) podać wynik w kcal oraz wyrazić wartość energetyczną w kJ,
7) obliczyć wartość energetyczną dla surówki, w której majonez zastąpiono jogurtem
naturalnym,
8) porównać otrzymane wyniki i wyciągnąć wnioski,
9) zaprezentować wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- zeszyt, przybory do pisania,
- tablice składu i wartości odżywczej produktów,
- kalkulator,
- komputer z łączem internetowym, programem do obliczania wartości energetycznej
produktów spożywczych oraz potraw.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Oblicz i porównaj wartość energetyczną podanych dwóch zestawów potraw
wchodzących w skład śniadania, obiadu, kolacji.
Zestaw I Zestaw II
Åšniadanie: Åšniadanie:
musli 50 g jajecznica na boczku 120 g
mleko chude 250 g chleb mazowiecki 50 g
chleb mazowiecki 50 g pomidor 50 g
masło 20 g masło 20 g
polędwica drobiowa 50 g herbata z cytryną 250 g
pomidor 80 g
Obiad: Obiad:
zupa ogórkowa czysta 450 g zupa fasolowa z zacierką 450 g
filet sauté z indyka 100 g kotlet schabowy 100 g
ziemniaki 150 g frytki 150 g
surówka wielowarzywna 100 g mizeria ze śmietaną 100 g
kompot z truskawek 200 g kisiel truskawkowy 250 g
Kolacja: Kolacja:
chleb graham 50 g sałatka jarzynowa 100 g
mało 20 g parówka 80 g
rzodkiewka 20 g pomidor 50 g
sałata 5g napój wieloowocowy 200 g
ogórek świeży 20 g
ser edamski 50 g
napój pomarańczowy 200 g
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) obliczyć na podstawie tabel wartości odżywczej produktów spożywczych i typowych
potraw (lub wykorzystując program komputerowy), wartość energetyczną potraw,
posiłków, wchodzących w skład podanych dwóch zestawów,
2) obliczyć wartość energetyczną zestawu I i II,
3) dokonać analizy otrzymanych wyników pod kątem kaloryczności potraw i posiłków
w zestawie I i II oraz kaloryczności całych zestawów,
4) wskazać potrawy (produkty), których nie zastosowałbyś w żywieniu osób z dodatnim
bilansem energetycznym,
5) zaprezentować wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- zeszyt, przybory do pisania,
- kalkulator,
- tabele wartości odżywczej wybranych produktów spożywczych i typowych potraw,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
- komputer z programem do obliczania wartości energetycznej i odżywczej, łączem do
Internetu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5.4. Wartość odżywcza żywności
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oceń wartość odżywczą dwóch dowolnie wybranych posiłków obiadowych na podstawie
zawartości wybranych składników pokarmowych. Wyniki zamieść w tabeli. Ustal, czy
pokrywają one 35% dziennego zapotrzebowania energetycznego, które wynosi 2800 kcal.
Tabela do ćwiczenia 1
Obiad Jadłospis Produkty
Razem
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury,
2) zaplanować tok postępowania,
3) wybrać dowolne posiłki obiadowe z literatury, Internetu,
4) wpisać do tabeli potrawy i produkty wchodzące w skład poszczególnych posiłków oraz
ich ilości,
5) obliczyć na podstawie tabeli składu i wartości odżywczej produktów i potraw, zawartość
wybranych składników pokarmowych,
6) obliczyć wartość energetyczną produktów i potraw,
7) obliczyć wartość energetyczną i odżywczą posiłków sumując otrzymane wyniki
i wyciÄ…gajÄ…c odpowiednie wnioski,
8) ustalić, czy proponowane zestawy obiadowe pokrywają 35% dziennego zapotrzebowania
energetycznego, które wynosi 2800 kcal,
9) zaprezentować otrzymane wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- zeszyt, przybory do pisania,
- tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw,
- komputer z programem do obliczania wartości odżywczej i łączem internetowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
[mg]
Ilość [ g]
Białko [g]
ogółem [g]
TÅ‚uszcz [g]
Wapń [mg]
BÅ‚onnik [g]
Witamina C
Żelazo [mg]
Energia [kcal]
Węglowodany
Cholesterol [mg]
Ćwiczenie 2
Z oferty handlowej wybierz produkty należące do niżej wymienionych grup. Na
podstawie informacji zawartych na opakowaniach, oceń i porównaj wartość odżywczą
i energetyczną produktów z poszczególnych grup.
Grupy produktów:
- produkty zbożowe,
- mleko i produkty mleczne,
- mięso i jego przetwory, ryby, drób,
- masło i śmietana,
- tłuszcze inne,
- cukier i słodycze.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
3) wybrać produkty należące do wskazanych w ćwiczeniu grup produktów,
4) odszukać informacje dotyczące wartości energetycznej i zawartości składników
pokarmowych zamieszczone na opakowaniach,
5) porównać wartość odżywczą i energetyczną produktów i wyciągnąć wnioski,
6) zaprezentować wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- zeszyt, przybory do pisania, opakowania produktów spożywczych.
Ćwiczenie 3
Oceń wartość odżywczą produktów spożywczych wypełniając tabelę.
Węglowodany Wit.
Produkty Białko Błonnik Tłuszcz Cholesterol NNKT Żelazo Wapń
ogółem C
Pieczywo razowe
Bułka pszenna
Mleko
Sery
podpuszczkowe
Cielęcina
Ziemniaki
Porzeczki czarne
Brokuły
Soja
Kasza gryczana
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Cukier kryształ
Olej sojowy
Wątróbka
Jaja (żółtka)
Morszczuk
Zawartość składnika pokarmowego w produkcie:
- Bardzo duża Bd - Duża D Średnia Ś
- Mała M - Brak B
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury,
2) wyszukać informacje o zawartości składników odżywczych w produktach,
3) uzupełnić tabelę,
4) wskazać produkty będące dobrym z
ródłem składników odżywczych oraz produkty
o wysokiej zawartości cholesterolu.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia, literatura,
- kalkulator,
- tablice składu i wartości odżywczej produktów.
Ćwiczenie 4
Jakie zamienniki i w jakiej ilości użyjesz do zastąpienia 120 g mięsa.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem w poradniku, literaturą,
2) ustalić na podstawie tabeli zamiany, jakimi produktami w grupie i między grupami,
można zastąpić 100 g mięsa,
3) obliczyć ilości zamienników do zastąpienia 120 g mięsa i zaprezentować wyniki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia, literatura,
- kalkulator,
- tabele zamiany produktów spożywczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
5.5. Normy żywienia i wyżywienia (racje pokarmowe)
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz, ile gramów węglowodanów powinna zawierać dieta dziewczyny w wieku 18 lat,
masie ciała 60 kg, aby pokryć 60% jej dziennego zapotrzebowania energetycznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury,
2) odszukać w tabelach norm na energię, jakie jest zapotrzebowanie na energię dla
dziewczyny w wieku 18 lat i masie ciała 60 kg,
3) obliczyć ilość kcal, jaką powinny dostarczyć węglowodany, aby pokryć 60% dziennego
zapotrzebowania energetycznego,
4) odszukać w materiale nauczania, jaką ilość energii otrzymujemy po spaleniu 1 g
węglowodanów,
5) obliczyć, ile gramów węglowodanów powinna zawierać dieta dziewczyny, aby
dostarczyć obliczoną ilość energii.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- zeszyt, przybory do pisania,
- kalkulator,
- normy na energię dla różnych grup ludności.
Ćwiczenie 2
Ustal, jaki procent dziennego zapotrzebowania na NNKT dla mężczyzny w wieku 50 lat,
o masie ciała 80 kg pokryją następujące potrawy:
surówka z kapusty pekińskiej pasta z makreli wędzonej i twarogu
- kapusta pekińska (100 g),
- makrela (80 g),
- jabłko (30 g),
- twaróg (60 g),
- marchew (30 g),
- szczypiorek (10 g).
- olej sojowy (10 g).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury,
2) obliczyć zawartość NNKT w potrawach w oparciu o informacje zawarte w materiale
nauczania, literaturze, tabelach składu i wartości odżywczej,
3) odczytać w tabelach normy na NNKT dla mężczyzny w wieku 50 lat i masie ciała 80 kg,
4) ustalić, jaki procent zapotrzebowania dziennego na NNKT pokrywają potrawy,
wyciągnąć wnioski,
5) przedstawić wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- zeszyt, przybory do pisania,
- kalkulator,
- tabele norm na NNKT,
- komputer ze specjalistycznym oprogramowaniem i dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 3
Sprawdz
, czy produkty i potrawy spożyte przez Ciebie w ciągu jednego dnia, pokryły
Twoje dzienne zapotrzebowanie na białko, wapń, żelazo, witaminę C, energię? Wykorzystaj
tabele składu i wartości odżywczej, Internet lub program komputerowy do obliczania wartości
odżywczej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury,
2) wypisać wszystkie produkty i potrawy spożyte w ciągu wybranego dnia oraz ich ilości,
3) obliczyć zawartość wymienionych w ćwiczeniu składników odżywczych dostarczonych
w ciągu tego dnia oraz wartość energetyczną produktów, potraw,
4) porównać otrzymane wyniki zawartości wybranych składników odżywczych w diecie
z zaleceniami dziennych norm spożycia,
5) porównać obliczoną wartość energetyczną z zaleceniami norm na energię dla określonej
grupy ludności,
6) przedstawić wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- zeszyt, przybory do pisania,
- kalkulator,
- tabele składu i wartości odżywczej produktów,
- normy na energię i składniki odżywcze,
- komputer z programem do obliczania wartości odżywczej i łączem do Internetu.
Ćwiczenie 4
Wybierz dowolny jadłospis dzienny stołówki internatu. Oblicz, jaką ilość (wg)
przedstawicieli niżej wymienionych grup produktów zawiera wybrany jadłospis. Porównaj
obliczone ilości produktów z racjami pokarmowymi na poziomie C dla dziewcząt lub
chłopców w Twoim wieku.
Grupy produktów:
- warzywa i owoce bogate w witaminÄ™ C,
- warzywa i owoce bogate w karoten,
- ziemniaki,
- mleko,
- cukier i słodycze.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w literaturze, Internecie, dowolny jadłospis oraz ilości produktów wchodzących
w skład poszczególnych potraw,
2) obliczyć ilości produktów wskazanych w ćwiczeniu,
3) odszukać w tabelach norm wyżywienia, zalecane racje pokarmowe na poziomie C dla
dziewcząt lub chłopców w Twoim wieku,
4) porównać otrzymane wyniki obliczeń z odszukanymi racjami pokarmowymi,
5) wyciągnąć wnioski i zaprezentować wyniki na forum grupy.
Ilość produktów Racja pokarmowa
Grupa produktów Jednostka
w jadłospisie na poziomie C
Warzywa i owoce bogate
w witaminÄ™ C
Warzywa i owoce bogate
w karoten
Ziemniaki
Mleko
Cukier i słodycze
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- zeszyt, przybory do pisania,
- literatura, tabele zalecanych racji pokarmowych,
- kalkulator, komputer z Å‚Ä…czem do Internetu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
5.6. Zasady racjonalnego żywienia. Choroby spowodowane
wadliwym odżywianiem
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oceń masę ciała członków Twojej rodziny, przyjaciół, na podstawie wskaz
nika BMI.
W przypadku wystąpienia otyłości oblicz także WHR oraz przedstaw zalecenia żywieniowe
dla osób z nadwagą i otyłością.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać pomiarów (lub zebrać je) masy ciała oraz wzrostu badanych osób,
2) obliczyć BMI oraz ocenić otrzymane wyniki,
3) w przypadku stwierdzenia otyłości dokonać osobom pomiaru obwodu ciała w okolicy
pępka i bioder oraz obliczyć WHR,
4) przedstawić na forum grupy zalecenia żywieniowe dla osób z nadwagą i otyłością.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- waga, miara,
- zeszyt, przybory do pisania,
- literatura,
- komputer z Å‚Ä…czem do Internetu.
Ćwiczenie 2
Opracuj poradnik racjonalnego żywienia w profilaktyce i leczeniu miażdżycy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury,
2) odszukać informacje w literaturze, Internecie dotyczące przyczyn i skutków miażdżycy
oraz diety zalecanej w przypadku jej występowania,
3) umieścić w poradniku założenia tej diety, szczególnie ilość i jakość tłuszczów,
cholesterolu, błonnika w codziennej diecie,
4) sporządzić wykaz produktów zabronionych i dozwolonych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5) opracować i zamieścić przykładowe jadłospisy,
6) opracować podstawowe wskazówki dotyczące aktywności fizycznej w utrzymaniu
zdrowia,
7) zaprezentować poradnik na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- metoda projektów.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- przybory do pisania, zeszyt,
- komputer z dostępem do Internetu i drukarką.
Ćwiczenie 3
Na podstawie informacji zawartych na opakowaniach margaryn, olejów, oliwy, wskaż
te produkty, które poleciłbyś w żywieniu osób z podwyższonym lub wysokim poziomem
cholesterolu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury,
2) ustalić wpływ kwasów tłuszczowych nasyconych, jednonienasyconych i wielonienasyconych
na poziom cholesterolu w organizmie człowieka,
3) odszukać na etykietach wybranych produktów zawartość kwasów tłuszczowych,
4) wskazać produkty zalecane osobom z podwyższonym lub wysokim poziomem
cholesterolu,
5) zaprezentować wybrane produkty na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- komputer z Å‚Ä…czem do Internetu,
- przybory do pisania,
- zeszyt.
Ćwiczenie 4
Omów na forum grupy dietę wegetariańską oraz śródziemnomorską. Jakie skutki
zdrowotne wywołuje ich stosowanie?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury,
2) odszukać w dostępnych z
ródłach informacje dotyczące diety śródziemnomorskiej,
wegetarianizmu oraz innych modeli i trendów żywieniowych,
3) poznać założenia tych diet oraz pozytywne i negatywne efekty ich stosowania,
4) zaprezentować informacje dotyczące diet na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- pogadanka z elementami dyskusji,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- komputer z dostępem do Internetu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykorzystanie produktów
spożywczych jako z
ródła składników pokarmowych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 18, 19, 20 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 13, 15, 16, 17 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów możliwych do uzyskania wynosi 20.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. d, 3. c, 4. a, 5. a, 6. d, 7. c, 8. a, 9. c, 10. b, 11. a,
12. a, 13. a, 14. b, 15. c, 16. d, 17. a, 18. d, 19. a, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Rozróżniać składniki pokarmowe
1 uwzględnieniem roli jaką pełnią B P d
w organizmie
Sklasyfikować produkty pod względem
2 B P d
wartości odżywczej
Sklasyfikować produkty spożywcze pod
3 C P c
względem wartości energetycznej
Sklasyfikować produkty spożywcze pod
4 C P a
względem wartości odżywczej
Określić produkty stanowiące z
ródło
5 B P a
poszczególnych składników pokarmowych
Rozróżnić produkty o charakterze
6 C P d
kwasotwórczym
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Określić normy spożycia składników
7 pokarmowych dla określonych grup B P c
żywieniowych
Scharakteryzować skutki niedoboru
8 składników pokarmowych dla organizmu P P a
człowieka
9 Scharakteryzować proces trawienia B P c
Określić normy spożycia składników
10 pokarmowych dla określonych grup C P b
ludności
Określić produkty stanowiące z
ródło
11 B P a
poszczególnych składników pokarmowych
12 Obliczyć podstawową przemianę materii C P a
13 Ustalić rodzaj bilansu azotowego C PP a
14 Obliczyć wartość energetyczną potraw C P b
Scharakteryzować skutki niedoboru wody
15 C PP c
w organizmie
16 Określić wartość odżywczą potraw C PP d
Sklasyfikować produkty spożywcze pod
17 C PP a
względem wartości odżywczej
18 Zastosować zasady racjonalnego żywienia C P d
Rozróżnić substancje antyodżywcze
19 C P a
występujące w produktach spożywczych
Rozróżnić składniki pokarmowe
20 z uwzględnieniem roli jaką pełnią C P c
w organizmie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wiadomości i umiejętności z zakresu żywienia.
Wszystkie pytania sÄ… wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi, w pytaniach wielokrotnego
wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. W skład grupy składników odżywczych, które pełnią w organizmie funkcję energetyczną
wchodzÄ…
a) węglowodany, składniki mineralne, woda.
b) tłuszcze, węglowodany, witaminy.
c) alkohol, witaminy, węglowodany.
d) białka, tłuszcze, węglowodany.
2. Dobre z
ródła pełnowartościowego białka to
a) soja, wołowina, ciemne pieczywo.
b) drób, fasola, mleko.
c) jaja, ziemniaki, sery żółte.
d) ryby, sery, jaja.
3. Do produktów spożywczych wysokoenergetycznych nie należą
a) majonez, banany, ser żółty.
b) miód, margaryna, orzechy.
c) soki warzywne, mleko, kiwi.
d) dżem, margaryna, ziemniaki.
4. Grupa produktów bogatych w NNKT to
a) olej słonecznikowy, margaryny kubkowe.
b) olej sojowy, masło świeże wiejskie.
c) smalec domowy, oliwa z oliwek.
d) margaryny kubkowe, smalec.
5. Dobrym z
ródłem witaminy B2 są
a) mleko, wątróbka, drożdże.
b) jogurt, sałata, pietruszka.
c) truskawki, ryby, masło.
d) smalec, mięso, pomidory.
6. Produktami spożywczymi o działaniu kwasotwórczym są
a) cytryna, kapusta kiszona, pomarańcza.
b) maślanka, mleko, czarna porzeczka.
c) pomarańcze, ziemniaki, szczaw.
d) kasza jęczmienna, ryż, jaja.
7. Dorosły mężczyzna o masie ciała 85 kg powinien spożyć białka
a) 680 g białka.
b) 68 g białka.
c) 85 g białka.
d) 8,5 g białka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
8. Zajady, łojotokowe zapalenie skóry, nadwrażliwość na światło, utrata apetytu, to typowe
objawy niedoboru w organizmie
a) witaminy B2.
b) witaminy K.
c) wapnia.
d) żelaza.
9. Za trawienie białek w przewodzie pokarmowym człowieka odpowiedzialne są enzymy
proteolityczne, do których należą:
a) lipaza, amylaza ślinowa.
b) esteraza, amylaza trzustkowa.
c) pepsyna, trypsyna, chymotrypsyna.
d) żółć, lipaza żołądkowa, amylaza ślinowa.
10. Ilość tłuszczu, jaką należy spożyć, aby pokryć 30 % dziennego zapotrzebowania na
energiÄ™ wynoszÄ…cego 2700 kcal wynosi
a) 90 g.
b) 202,5 g
c) 162,5 g.
d) 900 g.
11. Zestaw, w którym wszystkie produkty zawierają błonnik pokarmowy, składa się z
a) soi, kapusty, pieczywa razowego.
b) kapusty, jabłka, sera twarogowego.
c) gruszki, oliwy z oliwek, płatków owsianych.
d) truskawek świeżych, jaj, kaszy jęczmiennej.
12. Podstawowa przemiana materii u mężczyzny o masie ciała 75 kg wynosi
a) 1800 kcal/dobÄ™.
b) 1320 kcal/dobÄ™.
c) 900 kcal/dobÄ™.
d) 2700 kcal/dobÄ™.
13. Bilans azotowy kobiety ciężarnej, rekonwalescentów jest
a) dodatni.
b) ujemny.
c) przeciętny.
d) zrównoważony.
14. Oblicz wartość energetyczną kanapki składającej się z : 50 g chleba Graham, 10 g masła,
30 g pasztetu, 50 g ogórka świeżego. Wartość energetyczna 100 g produktów wynosi:
chleb graham 226g kcal, masło 735 kcal, pasztet 390 kcal, ogórek 10 kcal.
a) 617 kcal.
b) 308,5 kcal.
c) 1361 kcal.
d) 136,1 kcal.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
15. Poniżej przedstawiono bilans wodny. Skutkiem takiego bilansu jest
a) gromadzenie się wody w organizmie, obrzęki.
b) brak zmian, gdyż ilość wody dostarczonej i wydalonej nie ma większego wpływu na
funkcjonowanie organizmu.
c) odwodnienie.
d) anemia.
ilość wody dostarczonej ilość wody wydalonej
- napoje - 1000 cm3 - z wydychanym powietrzem - 500 cm3
- pokarm stały - 1000 cm3 - z moczem - 1500 cm3
- woda metaboliczna - 300 cm3 - z potem - 700 cm3
- z kałem - 200 cm3
16. Uzupełnianie składu aminokwasowego białek w największym stopniu zachodzi w
a) ziemniakach z sosem pieczarkowym.
b) naleśnikach z truskawkami.
c) knedlach ze śliwkami.
d) pierogach z serem.
17. W profilaktyce miażdżycy zalecanym zestawem produktów spożywczych jest
a) oliwa, chuda wołowina, pieczywo razowe.
b) olej, chuda wołowina, wątróbka.
c) margaryna, ser żółty, wątróbka.
d) brokuły, olej sojowy, jaja.
18. Podstawą  piramidy żywieniowej zalecanej w żywieniu osób dorosłych są produkty
a) mięso czerwone, przetwory zbożowe.
b) owoce, warzywa strÄ…czkowe.
c) mleko, czerwone mięso.
d) pieczywo, ziemniaki.
19. Substancją antyodżywczą, naturalnie występującą w produktach roślinnych, która
zmniejsza przyswajalność wapnia jest
a) kwas szczawiowy.
b) witamina D.
c) awidyna.
d) fosfor.
20. Składnikiem mineralnym niezbędnym do produkcji hormonów tarczycy jest
a) żelazo.
b) wapń.
c) jod.
d) fluor.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wykorzystanie produktów spożywczych jako z
ródła składników
pokarmowych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
pytania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykorzystanie produktów
spożywczych jako z
ródła składników pokarmowych
Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 15, 16, 17, 18, 19, 20 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 5, 7, 13, 14 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów możliwych do uzyskania wynosi 20.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. d, 3. a, 4. c, 5. b, 6. a, 7. b, 8. a, 9. a, 10. c, 11. a,
12. b, 13. c, 14. d, 15. d, 16. d, 17. b, 18. a, 19. c, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Rozróżniać składniki odżywcze B P d
Sklasyfikować produkty spożywcze pod
2 B P d
względem wartości energetycznej
Sklasyfikować produkty spożywcze pod
3 B P a
względem wartości odżywczej
4 Określać podstawowe funkcje witaminy K B P c
Rozróżnić produkty o charakterze
5 C PP b
kwasotwórczym i zasadotwórczym
Określić zapotrzebowanie na składniki
6 C P a
pokarmowe określonych grup ludności
Scharakteryzować proces wchłaniania
7 C PP b
składników pokarmowych
8 Scharakteryzować proces trawienia tłuszczów B P a
Określić normy spożycia składników
9 C P a
pokarmowych dla określonych grup ludności
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Określić produkty stanowiące z
ródło
10 C P c
poszczególnych składników pokarmowych
Określić skutki nadmiaru sodu dla organizmu
11 C P a
człowieka
12 Obliczyć podstawową przemianę materii C P b
Określić skutki niezrównoważonego bilansu
13 C PP c
wodnego
14 Obliczyć wartość energetyczną potrawy C PP d
Sklasyfikować produkty pod względem
15 C P d
wartości odżywczej
Rozróżnić substancje antyodżywcze
16 C P d
występujące w produktach spożywczych
17 Zastosować zasady racjonalnego żywienia B P b
18 Obliczyć wartość odżywczą potrawy C P a
19 Określić skutki niedoboru witaminy B P c
Rozróżnić składniki pokarmowe z
20 uwzględnieniem roli jaką pełnią w B P b
organizmie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących wiedzy i umiejętności z zakresu żywienia. Wszystkie
pytania sÄ… wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi, w pytaniach wielokrotnego
wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zestaw zawierający wyłącznie węglowodany przyswajalne powinien składać się z
a) sacharozy, laktozy, błonnika pokarmowego.
b) błonnika pokarmowego, glukozy, fruktozy.
c) skrobi opornej, glukozy, sacharozy.
d) glukozy, fruktozy, glikogenu.
2. Do produktów wysokoenergetycznych zaliczamy
a) napoje mleczne, jaja, ziemniaki.
b) grzyby, makarony, galaretki.
c) ziemniaki, groch, cytryny
d) smalec, chipsy, orzechy.
3. Produkty o wysokiej zawartości cholesterolu to
a) wątroba wieprzowa, ser żółty, masło.
b) majonez, pomarańcze, móżdżek.
c) olej sojowy, masło, boczek.
d) oliwa, śmietana, mleko.
4. WitaminÄ… przeciwkrwotocznÄ… jest nazywana
a) witamina B1.
b) witamina E.
c) witamina K.
d) witamina B2.
5. Produkty o charakterze kwasotwórczym to:
a) jabłka, gruszki, morele.
b) śliwki, żurawiny, borówki.
c) cytryny, pomidory, porzeczki.
d) pomarańcze, ananasy, szpinak.
6. W żywieniu dzieci, młodzieży, kobiet ciężarnych i karmiących nie należy stosować
a) racji pokarmowej A.
b) racji pokarmowej B.
c) racji pokarmowej C.
d) racji pokarmowej D.
7. Wchłanianie żelaza niehemowego w organizmie zwiększa
a) witamina A.
b) witamina C.
c) witamina B6.
d) witamina PP.
8. Odcinkami przewodu pokarmowego, w których są trawione tłuszcze to
a) żołądek, dwunastnica, jelito cienkie.
b) jama ustna, żołądek, wątroba.
c) jelito cienkie, jelito grube, żołądek.
d) dwunastnica, jelito grube, wÄ…troba.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
9. Ustal, ile gramów węglowodanów powinna spożyć osoba, której dzienne
zapotrzebowanie na energię wynosi 2000 kcal, wiedząc, że 55% zapotrzebowania
powinna pokryć z węglowodanów.
a) 275 g.
b) 27,5 g.
c) 625 g.
d) 575 g.
10. Do grupy, w której wszystkie produkty są dobrym z
ródłem prowitaminy witaminy
A należą:
a) olej sojowy, buraki, żółtko jaja.
b) nerki, mięso cielęce, oliwa.
c) marchew, dynia, szpinak, brukselka.
d) wątróbka, tran, tłuste ryby.
11. Nadmiar sodu w organizmie może być powodem:
a) nadciśnienia, obrzęków.
b) zmian skórnych, próchnicy.
c) kruchości naczyń, zajadów.
d) rogowacenia skóry, miażdżycy.
12. Dobowa podstawowa przemiana materii u osoby dorosłej o masie ciała 50 kg wynosi
a) 1560 kcal.
b) 1200 kcal.
c) 2200 kcal.
d) 1300 kcal.
13. Wymioty i długotrwała biegunka mogą prowadzić do
a) dodatniego bilansu wodnego organizmu.
b) zrównoważonego bilansu wodnego.
c) ujemnego bilansu wodnego.
d) biegunka i wymioty nie mają wpływu na bilans wodny.
14. Po spożyciu potrawy zawierającej: 50 g sacharozy, 10g laktozy, 10 g tłuszczu, 30 g
białka, 20g błonnika pokarmowego, ilość energii dostarczonej do organizmu wyniesie
a) 530 kcal.
b) 490 kcal.
c) 480 kcal.
d) 450 kcal.
15. Uzupełnienie składu aminokwasowego białek zachodzi w
a) surówce z pomarańczy i truskawek.
b) ryżu z sosem pieczarkowym.
c) pierogach z truskawkami.
d) pierogach leniwych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
16. Produktem zawierajÄ…cym awidynÄ™ jest
a) kawa.
b) kakao.
c) rabarbar.
d) surowe jajo kurze.
17. Z zasadami żywieniowymi dla osób dorosłych nie jest zgodna zasada
a) ryby  zdrowszym z
ródłem białka niż mięso.
b) pieczywo białe jest zdrowsze niż pieczywo ciemne, razowe.
c) unikanie słodyczy chroni przed próchnicą i nadwagą.
d) ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych.
18. Oblicz ilość białka w potrawie składającej się z: 250 g fasoli szparagowej, 30 g masła
extra i 10 g bułki tartej. Wiedząc, że w 100 g tych produktów ilość białka wynosi
odpowiednio: fasola szparagowa  2,4 g, masło extra  0,7 g, bułka tarta  9,7 g.
a) 7,18 g.
b) 12,8 g.
c) 71,8 g.
d) 16,4 g.
19.  Kurza ślepota to objaw niedoboru witaminy
a) C.
b) B6.
c) A.
d) D.
20. Do grupy składników odżywczych, które pełnią w organizmie funkcję regulującą należą
a) białka i tłuszcze.
b) witaminy i składniki mineralne.
c) witaminy i węglowodany.
d) składniki mineralne i tłuszcze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wykorzystanie produktów spożywczych jako z
ródła składników
pokarmowych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
pytania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
7. Literatura
1. Cybulska B. A
ukaszewska.: Dietetyka. WSiP, Warszawa 1990
2. Czerwińska D., Gulińska E.: Podstawy żywienia człowieka. WSiP, Warszawa 2005
3. Czerwińska D., Kołłajtis-Dołowy A., Kozłowska K., Pietruszka B.: Podstawy żywienia
człowieka. Format  AB, Warszawa 2004
4. Gawęcki J., Hryniewiecki L. (red.): Żywienie człowieka. PWN, Warszawa 1998
5. Górecka D., Limanówka H., Superczyńska E., Żylińska-Kaczmarek M.: Technologia
gastronomii z obsługą konsumenta. Format  AB, Warszawa 2006
6. Hasik J., Hryniewiecki L., Grzymisławski M.: Dietetyka. PZWL, 1999
7. Kołłajtis-Dołowy A., Gulińska E.: Problematyka konsumencka w nauczaniu racjonalnego
żywienia. Polskie Towarzystwo Ekonomiki Gospodarstwa Domowego, Warszawa 1999.
8. Konarzewska M., Zielonka B., Konarzewska - Sokołowska M,: Technologia
gastronomiczna z towaroznawstwem. REA, Warszawa 2004
9. Kunachowicz H., Czarnowska-Misztal E., Turlejska H.: Zasady żywienia człowieka.
WSiP, Warszawa 2000
10. Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B.: Wartość odżywcza wybranych
produktów spożywczych i typowych potraw. PZWL, Warszawa 2003
11. Materiały wykładowe SGGW w Warszawie
12. Superczyńska E., Żylińska-Kaczmarek M.: Zasady żywienia. REA, Warszawa 2004
13. Wieczorek-Chełmińska Z.: Zasady żywienia i dietetyka stosowana. PZWL, Warszawa
1992
14. WÅ‚odarek D.: Dietetyka. Format  AB, Warszawa 2005
15. Ziemlański S.: Podstawy prawidłowego żywienia człowieka. Wydawca Instytut Danone
 Fundacja Promocji Zdrowego Żywienia, Warszawa 1998
Literatura metodyczna
1. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym,
Wyd. ITEE, Radom 2001
2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia, WSiP S.A., Warszawa 1999
3. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie  Żak ,
Warszawa 2003
4. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II,
Wyd. ITEE, Radom 1999
5. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITE, Radom 1995
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50