KINEZJOLOGIA
Ćwiczenie II
Połączenia kości
" Połączenia ścisłe (nieruchome)
 Połączenie włókniste (więzozrost)
 Połączenie chrzęstne (chrząstkozrost)
 Połączenie kostne (kościozrost)
" Połączenie ruchome  staw (połączenie maziowe).
Podział stawu ze względu na ilość tworzących go kości
" Prosty
" Zło\
ony
Elementy stawu
" Elementy główne:
 Dwa lub większa liczba końców kostnych, których powierzchnie stawowe pokryte są chrząstkami
stawowymi
 Torebka stawowa tworząca jamę stawu (z błoną maziową)
" Elementy niestałe:
 Więzadła (wolne, związane z torebką stawu lub międzykostne - przebiegające przez jamę stawu,
wpuklające błonę maziową)
 Obrąbki - pierścieniowate chrzęstne przedłu\
enia panewki stawowej
 Krą\
ki stawowe i łąkotki stawowe (zrośnięte na obwodzie z torebka stawową, dzielące całkowicie
lub częściowo staw dwie komory
Czynniki stabilizujące staw
" Więzadła stawowe
" Przyparcie (będące wynikiem pracy mięśni)
" Ciśnienie powietrza
" Powłoki zewnętrzne
" Przyleganie
Rodzaje ruchów w stawach.
" Ślizganie
" Toczenie
" Obracanie
" Mogą występować w jednym stawie
" Rzadko tylko w poszczególnym stawie mo\
e się odbywać jeden rodzaj ruchu.
Podział stawów w zale\
ności od liczby osi ruchów
" Jednoosiowe
" Dwuosiowe
" Wieloosiowe
Stawy jednoosiowe
" staw zawiasowy  zgięcie i prostowanie
 charakterystyczna obecność więzadeł pobocznych pod stałym napięciem
" staw obrotowy - ruchy obrotowe w obie strony
" staw śrubowy - ruch obrotowy łączy się z ruchem wzdłu\
osi stawu
Stawy dwuosiowe
" staw elipsoidalny (kłykciowy) - zgięcie i prostowanie oraz przywodzenie i odwodzenie i
wypadkowa ruchów poprzednich  obwodzenie
" staw siodełkowy - ruchy przywodzenia i odwodzenia, przeciwstawiania i odprowadzania i ich
wypadkowa - ruch obwodzenia.
Stawy wieloosiowe
" staw kulisty wolny (głowa stawu tkwi płytko w panewce) - zginanie i prostowanie, przywodzenie i
odwodzenie oraz ruchy obrotowe do wewnątrz (nawracanie) i na zewnątrz odwracanie; połączenie -
ruchy obwodzenia.
" staw kulistym panewkowy (głowa jest zanurzona powy\
ej równika)  ruchy jw.
" stawy nieregularne (często krą\
ki stawowe) - o niewielkiej ruchomości, o powierzchniach
nieregularnych
" stawy płaskie (powierzchnie stawowe płaskie)  ruchomość jw.
Rola mięśni  wykonywanie ruchów w stawach lub stabilizacja stawów
" Włókno mięśniowe jest jednostką anatomiczną i czynnościową
Tkanka mięśniowa stanowi około 30 - 40% masy ciała ludzkiego (25 do 35kg)
" Liczba mięśni jest określana na 450 do 500, w zale\
ności od tego, czy poszczególne części
mięśnia są liczone jako odrębne mięśnie (kilka brzuśców)
W budowie makroskopowej mięśniu wyró\
nia się dwie podstawowe części:
- brzusiec - jest czynną częścią mięśnia i jest zbudowany z włókien mięśniowych, stanowiących
jego mią\
sz - ścięgno - to końcowa bierna część mięśnia, zbudowane z tkanki łącznej,
otoczonej błoną ościęgną. Ścięgna stabilizują i przymocowują mięsień do kości.
W budowie mikroskopowej wyró\
niamy;
-w mięśniach szkieletowych poprzecznie prą\
kowane włókna wielojądrowe o średnicy 10  100 um
-ich długość równa się długości mięśnia (nawet ponad 30 cm)
Działanie mięśnia
" Praca dynamiczna - polega na kurczeniu się włókien
- mięsień pęcznieje, skraca swoją długość
- zbli\
ają się do siebie punkty, do których przyczepione są jego końce (napięcie powłok) lub
następuje ruch w stawie
Praca statyczna  utrzymanie przyczepów w tej odległości (wobec sił zewnętrznych lub pracy
innych mięśni)
" Działanie - wywołane bodz
cem mechanicznym, elektrycznym lub chemicznym, odbywa się te\

pod wpływem bodz
ców płynących z komórek układu nerwowego.
Mięsień sercowy,
-utworzony z włókien mięśniowych poprzecznie prą\
kowanych,
-czynnościowo zachowuje się jak mięsień gładki - kurczy się i rozkurcza niezale\
nie od naszej woli
(własny układ pobudzający)
 Mięsnie gładkie
- czynności tych mięsni nie podlegają naszej woli.
- zmiany napięcia w mięśniach gładkich przebiegają wolno, a same mięśnie praktycznie nie
ulegają zmęczeniu.
- nagły i trwały skurcz tych mięśni jest bardzo bolesny.
Tkanka mięśniowa gładka występuje w narządach wewnętrznych, np. \
ołądku, jelitach,
oskrzelach, naczyniach krwionośnych, wewnętrznych narządach płciowych itp.
Mięśnie poprzecznie prą\
kowane
cechują się szybkim skurczem
czynność ich jest zale\
na od naszej woli
mięśnie te przyczepiają się do kości powodując ruchy kośćca
stanowią w ten sposób czynny aparat ruchu.
mięśnie skórne - le\
ące bezpośrednio pod skórą i przyczepiające się do niej jednym lub obu
końcami (u człowieka słabo i tylko w niektórych miejscach rozwinięte),
mięśnie szkieletowe - przyczepiające się do kości.
" Część mięśnia zbudowana z włókien mięśniowych nosi nazwę brzuśca, który mo\
e być
wrzecionowaty, płaski lub mieć inną postać.
" Brzusiec na końcu przechodzi w ścięgno, przy czym ścięgna mięśni płaskich mają postać
szerokich blaszek włóknistych o perłowosrebrzystej barwie, zwanych rozcięgnami.
Zadanie tkanki ścięgnistej
łączenie włókien mięśniowych z kością
przenoszenie ich działania na kość
brak zdolności kurczenia
Ścięgna - kształt wstą\
ki lub powrózka, utworzone są z mocnej włóknistej i zbitej tkanki
łącznej.
Z jednej strony łączą się z mięśniem, drugi koniec ścięgien jest przytwierdzony do kości.
- niektóre mięśnie (np. twarzy) łączą się bezpośrednio ze skórą lub błonami śluzowymi.
" brzusiec mięśnia mo\
e dzielić się na jednym ze swoich końców na dwie lub więcej części, czyli
na tzw. głowy, określa się taki mięsień jako dwu-, trój- lub czworogłowy
" najbardziej zewnętrzną osłonę poszczególnych mięśni, grup mięśniowych i całej warstwy
mięśniowej ciała stanowią błony - powięzie
" powiezie oddzielając od siebie poszczególne grupy mięśni jako przegrody międzymięśniowe.
Cechy mięśnia
- pobudliwy - otrzymuje i odpowiada na bodz
ce
- kurczliwy - skraca się i grubieje wykonując pracę
- rozciągany - mo\
e być rozciągany biernie podczas relaksu (rozkurczu)
- elastyczny - powraca do swojego początkowego kształtu po skurczu i rozciągnięciu
Mięsień pracuje jedynie wtedy, gdy wykonuje skurcz, który jest procesem aktywnym.
Większość mięśni związanych ze szkieletem jest zorganizowana w opozycyjne,
antagonistyczne pary
- kiedy jeden kurczy się, inny biernie się rozciąga (np. zginanie i rozciąganie stawu
łokciowego za pomocą mięśnia dwu i trójgłowego ramienia)
" Miesień spełnia trzy główne funkcje:
- ruch, włączając lokomocję
- utrzymywanie postawy ciała
- wytwarzanie ciepła
" Podczas pracy mięśni przemiana materii ulega kilkunastokrotnemu zwiększeniu, a przepływ
krwi przez mięsnie zwiększa się kilkadziesiąt razy.
" Praca mięsni pozostaje, zatem w ścisłym związku z czynnością układu sercowo -
naczyniowego, układu oddechowego, nerwowego, gruczołów wydzielania wewnętrznego.
" Ka\
dy ruch powstający w następstwie pobudzenia mięśnia jest wynikiem zwiększenia jego
napięcia, skrócenia jego długości, zbli\
eniem przyczepu mięśnia, często z pokonaniem dość
znacznego oporu
Zakres ruchu zale\
y od typu stawu.
W narządzie ruchu człowieka znajdują się stawy
- jednoosiowe (np. międzypaliczkowe w palcach rąk i stóp),
-dwuosiowe (np. staw nadgarstka)
-wieloosiowe (np. staw barkowy lub biodrowy).
Odpowiedni kształt główki i panewki stawowej umo\
liwia wykonywanie ruchów w jednej,
dwu lub wielu płaszczyznach.
y
RÓDA
O ENERGII MI
ŚNIA
PROCESY BIOCHEMICZNE ZACHODZ
CE W MI
ŚNIACH
Dla mięśnia podstawowe z
ródło energii to węglowodany (cukry proste  glukoza), a po ich
wyczerpaniu tłuszcze, ostatecznie białka
" energia chemiczna zawarta w mięśniach ulega zamianie na mechaniczną i cieplną
" energia mechaniczna, z której mo\
e korzystać komórka mięśniowa w celu wykonywania
określonej pracy powstaje w toku procesów biochemicznych powstających w związku z
utlenianiem substancji pokarmowych
" W obecności tlenu powstały w toku substancje energetyczne ulegają spaleniu na dwutlenek
węgla i wodę.
" Przy braku tlenu proces zatrzymuje się na pewnym etapie, a jego końcowym produktem
ubocznym jest kwas mlekowy.
" Zapasy substancji energetycznych zgromadzone w tkance mięśniowej ulegają stopniowemu
wyczerpaniu, a na ich miejscu gromadzi się kwas mlekowy, który przenika następnie do krwi.
" Narastanie stę\
enia kwasu mlekowego prowadzi do całkowitego zahamowania procesów
biochemicznych i pojawienia się uczucia bólu i zmęczenia.
" W przemianie tlenowej w mięśniu energia chemiczna zostaje zamieniona w dynamiczną w
44%, a pozostałe 56% przechodzi w energię cieplną (wydajność 44%)
" W przemianie beztlenowej w mięśniu energia chemiczna zostaje zamieniona w dynamiczną tylko
w 29%, a pozostałe 71% zostaje stracona w formie ciepła.
PRZEPA
YW KRWI PRZEZ MI
ŚNIE SZKIELETOWE
Mięśnie są bogato unaczynione.
Wymaga tego ich czynność kurczenia się (dostawa tlenu i składników energetycznych).
Przepływ krwi przez mięśnie podlega zło\
onym mechanizmom kontrolnym, które mo\
na
podzielić na trzy rodzaje.
1) wraz z rozpoczęciem pracy mięśni występuje miejscowe rozszerzenie naczyń krwionośnych, co
umo\
liwia doprowadzenie odpowiedniej ilości tlenu do komórek mięśniowych zanim wystąpi
gromadzenie się w nich produktów wzmo\
onej przemiany materii.
2) podczas cię\
kiej pracy mięśniowej rdzeń nadnerczy wydziela do krwi znaczna ilości adrenaliny,
która działa rozszerzająco na naczynia w mięśniach pracujących oraz wzmaga metabolizm w tkance
mięśniowej.
3) mechanizmy odruchowo  nerwowe powodują zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi podczas
pracy mięśni.
Mięśnie są przystosowane do wykonywania krótkotrwałej pracy przedłu\
ający się skurcz
mięśnia, prowadzi do zmęczenia i osłabienia mięśni - uniemo\
liwia utrzymanie prawidłowego
przepływu krwi i zapewnienia odnowy zasobów energetycznych komórek mięśniowych.
O prawidłowej pracy mięśni decyduje nie tylko ich ukrwienie, ale i unerwienie.
- pozbawienie mięśni unerwienia prowadzi do ich zaniku
- z
le wpływa te\
na mięśnie "brak pracy", np. wskutek przebytych urazów z uszkodzeniem
kości lub stawu.
Niektóre mięśnie (z grupy prostowników) ulegają wtedy zanikowi, mięśnie przeciwstawne
(zginacze) - przykurczom.
Współzale\
ności w układzie narządu ruchu
Do prawidłowego rozwoju mięśni konieczny jest dobry rozwój i stan kości oraz prawidłowa
budowa i funkcjonowanie stawów.
" Patologia mięśni (zaniki, pora\
enia, niedowłady) mo\
e szkodliwie oddziaływać na stan
stawów
" Unieruchomienie związane z chorobą stawów lub mięśni , długotrwałym brakiem ruchu
(astronauci, osoby unieruchomieniem gipsowym) mo\
e prowadzić do zaniku tkanki kostnej.
Kość jest \
ywą tkanką, która podlega ciągłej przebudowie,
Bodz
cem do odbudowy i wzmacniania kości jest przerywany nacisk mechaniczny i
pociąganie zachodzące w czasie ruchu.
" Tkanka mięśniowa ma zdolność kurczenia się - w cytoplazmie jej komórek oprócz typowych
organelli komórkowych znajdują się liczne miofibryle, czyli kurczliwe układy włókienek
białkowych.
" Miofibryle uło\
one są równolegle względem siebie, wzdłu\
długiej osi komórki.
" Ka\
da miofibryla składa się z krótszych włókienek białkowych tzw. miofilamentów.
Podstawą skracania się jakiegokolwiek mięśnia jest skurcz miofibryli (włókna kurczliwego).
Pojedyncza miofibryla składa się z regularnie uło\
onych miofilamentów białkowych
dwojakiego rodzaju:
a) filamenty grube - zbudowane z miozyny
b) filamenty cienkie- zbudowane głównie z aktyny.
W mikroskopie, miofibryle wykazują naprzemienne poprzeczne prą\
kowanie (smugi jasne i
ciemne), które udziela się całej komórce mięśniowej.
W czasie skurczu filamenty cienkie są wciągane pomiędzy filamenty grube.
" Skurcz mięśnia następuje pod wpływem impulsu nerwowego.
" Zakończenia nerwowe w mięśniach mo\
na podzielić na ruchowe i czuciowe
" Zakończeniem ruchowym jest płytka ruchowa (synspsa)
" Miedzy ruchowym włóknem nerwowym, a włóknem mięśnia szkieletowego nie ma ciągłości w
postaci zrostu  jest połączenie czynnościowe zwane synapsą nerwowo - mięśniową.
" Impuls nerwowy zostaje zamieniony na bodziec chemiczny, który przechodzi przez szczelinę
synaptyczną i ponownie zamieniany jest na bodziec elektryczny, który powoduje skurcz mięśnia.
" Jedna komórka nerwowa unerwia od 10 (oko, palce) do 200 włókien mięśniowych (mięśnie
grzbietu) jest to tzw. jednostka motoryczna.
Im czynność mięśnia jest bardziej precyzyjna, tym mniejsza liczba włókien mięśniowych
przypada na jedną komórkę nerwową
Rodzaje mięśni
" Jednostawowe mięsień przebiega wraz z częścią ścięgnistą nad jednym tylko stawem
" dwustawowe
" wielostawowe
Impuls powodujący skurcz mięśnia pochodzi z centralnego układu nerwowego i jest
przewodzony przez rdzeń kręgowy i wychodzące z niego korzenie nerwowe, z których
powstają nerwy obwodowe. Impuls pochodzi z obszaru mózgu nale\
ącego do tzw. układu
piramidowego, co oznacza, \
e podlega on kontroli naszej świadomości.