W niniejszej rozprawie postawiono kilka pytań badawczych. Równolegle przedstawiono propozycje szczegółowych hipotez, stanowiących wstępną próbę odpowiedzi na te pytania. Zestawienie pytań i hipotez umieszczono w tabeli nr 2.
Tabela 2. Zestawienie pytań i hipotez badawczych rozprawy doktorskiej
Pytania badawcze |
Szczegółowe hipotezy badawcze |
Jakie były uwarunkowania rozwoju stosunków międzynarodowych jako dyscypliny badawczej w połowie XX wieku? |
Kluczowymi uwarunkowaniami rozwoju SM był wzrost potęgi polityczno-gospodarczej USA oraz pojawienie się pozytywizmu naukowego na gruncie zachodnich nauk społecznych. |
Jakie jest znaczenie kategorii systemu międzynarodowego w NSM? |
Kategoria systemu międzynarodowego była i jest kluczowa dla rozumienia specyfiki NSM. Zastosowanie analizy systemowej na gruncie stosunków międzynarodowych wpłynęło stymulująco na uporządkowanie, rozwój i rozbudowę programu badawczego tej dyscypliny. |
W jaki sposób sformułowano teorie systemowe w dyscyplinie stosunki międzynarodowe? |
Teorie systemowe w SM oparto początkowo o modele cybernetyczne GST (Grand System Theońes) oraz koncepcje systemu politycznego, opracowane na gruncie politologii anglosaskiej. Kategoria systemu międzynarodowego miała korespondować z założeniami pozytywizmu - modernizmu. Późniejszy rozwój teorii SM zdywersyfikował inspiracje. |
Jaka jest charakterystyka metod systemowych stosowanych w nauce o stosunkach międzynarodowych? |
Poza założeniami o hierarchizacji i kompleksowości elementów systemu nie ma jednolitej charakterystyki metod systemowych, ponieważ kategoria systemu międzynarodowego występuje w SM w różnych rolach. |
Jakie cechy wspólne i jakie są różnice w głównych teoriach stosunków międzynarodowych, zbudowanych na gruncie analizy systemowej? |
Cechy i różnice zależą przede wszystkim od przyjętej ontologii i epistemologii badań oraz koncepcji systemu. Podstawowymi cechami wspólnymi są złożoność, uwarunkowanie działań społecznych oraz bezpośrednia niesprowadzalność systemu do podstawowych elementów jego struktur |
Jakie są główne kierunki zastosowania i rozwoju współczesnych teorii stosunków międzynarodowych opartych o analizę systemową? |
Rozwój współczesnych teorii SM opiera się na twórczym łączeniu pojęć i koncepcji kilku dyscyplin (interdyscyplinarność). Obecna debata teoretyczna (nazywana „piątą debatą") dotyczy tożsamości SM i praktycznego zastosowania ustaleń tej nauki, co w debacie naukowej premiuje: • koncepcje eklektyczne i post-pozytywistyczne (np. pragmatyczne i konstruktywistyczne) • badania ukierunkowane na: doradztwo, poznawanie tożsamości podmiotów, bezpieczeństwo i rozwiązywanie problemów dialogu międzynarodowego (teorie integracji, teorie strategii, emocjonalizm, pragmatyzm, postkolonializm) |
10