3833473393

Kluczowe zmiany korzystnie wpłynęły na interes podejrzanego, funkcjonując w ramach redefiniowanej zasady kontradyktoryjności. Nastąpiło to z chwilą wprowadzenia zapisu w art. 393 § 3 k.p.k. Przepis ten ma wyraźny wpływ na prowadzenie taktyki procesowej stron oraz realizację uprawnień obrońcy w toczącym się postępowaniu. Umożliwia on gromadzenie obronie materiału, w celu jego wykorzystania przed sądem, niezależnie od dowodów zebranych przez prokuratora na etapie postępowania przygotowawczego. Ograniczenia tego przywileju dotyczą ujętego w art. 174 k.p.k. zakazu zastępowania dowodu z wyjaśnień oskarżonego i zeznań świadków treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych oraz innych dokumentów¹³, jak również przeprowadzania i wykorzystania dowodu uzyskanego dla celów postępowania karnego za pomocą czynu zabronionego (art. 168a). Rozwiązanie takie pozwala gromadzić na własna rękę dowody w postaci opinii biegłych, oględzin, dowodów z dokumentów.¹⁴

Art. 393. § 1. Wolno odczytywać na rozprawie protokoły oględzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy, opinie biegłych, instytutów, zakładów lub instytucji, dane o karalności, wyniki wywia-du środowiskowego oraz wszelkie dokumenty urzędowe złożone w postępowaniu przygotowawczym lub sądowym albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę. Nie wolno jednak odczytywać notatek dotyczących czynności, z których wymagane jest sporządzenie protokołu, a także notatek, o których mowa w art. 311 § 5.

§ 2. Wolno również odczytywać zawiadomienie o przestępstwie, chyba że zostało złożone do protokołu, o którym mowa w art. 304a.

§ 3. Mogą być odczytywane na rozprawie wszelkie dokumenty prywatne, powstałe poza postępowaniem karnym, w szczególności oświadczenia, publikacje, listy oraz notatki.

§ 4. Wolno odczytywać na rozprawie protokoły zeznań świadka przesłuchanego w warunkach określonych w art. 184. Rozprawa jest wówczas niejawna; przepisu art. 361 § 1 nie stosuje się.

Kontradyktoryjność w nowym wymiarze zwiększa postrzeganie sądu, jako bezstronnego organu, powołanego do wyrokowania o winie lub niewinności oskarżonego. Zmiana dotyka także zasady procedowania sędziów, przyzwyczajonych do ustalania faktów. Kontradyktoryjność w takim wymiarze zwiększa rzetelność postępowania karnego, pozytywnie wpływając na obiektywizm wykonywanych czynności. Pasywna postawa oskarżyciela publicznego ustępuje miejsca jego zaangażowaniu i odpowiedzialności za wynik postępowania.¹⁵ Przyjęte zmiany prowadzić będą niewątpliwie do dyscyplinowania stron postępowania.

Zasada procesowa in dubio pro reo ma zastosowanie na etapie oceny zebranego materiału dowodowego, w postępowaniu przygotowawczym i jurysdykcyjnym. Filarem omawianej zasady jest art. 5 § 2 k.p.k., zgodnie z którym wątpliwości nie usunięte w postępowaniu dowodowym rozstrzygać się na korzyść oskarżonego/podejrżanego.

Analizując stronę czynną postępowania karnego na etapie jurysdykcji oraz pamiętając o przemodelowanej zasadzie kontradyktoryjności i art. 5 k.p.k., interpretacja przepisów wydaje się jasna - ciężar dowodu spoczywa na oskarżycielu, który nie jest już postrzegany już jako „pomocnik” sędziego lecz odrębny, niezależny podmiot, będący stroną procesową. Głównie od jego determinacji, walorów zebranego materiału dowodowego, przyjętej taktyki, umiejętności oratorskich zależy utrzymanie zasadności oskarżenia. Brak aktywności prokuratora

¹³    Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego, Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustaw, bip.ms.gov.pl/pl/projekty-akto\v.../prawo-karne/download,1649,l.html. dostęp: 28 września 2014.

¹⁴    K. Kiełbicki, Redefinicja ..., s. 52.

¹⁵    A. Lach, Zasada ..., s. 135.

20