4037603165

Część I: MIKROEKONOMIA

Rozdział I

Przedmiot ekonomii i wstępne wiadomości o jej metodzie

1. Ekonomia jako nauka

W historii społeczeństw ludzkich ogromne znaczenie ma rozwój gospodarczy, co uznają niemal wszyscy historycy, ekonomiści, socjologowie itp. Dowodu na to dostarczają zarówno doświadczenia historyczne, jak i współczesne wydarzenia. Nie ma wątpliwości co do tego, że przodujące stanowisko Wielkiej Brytanii w świecie w XIX w. było wynikiem przede wszystkim jej potęgi gospodarczej, tak jak obecnie dominują Stany Zjednoczone, będące potęgą ekonomiczną, uwarunkowaną wysokim poziomem techniki produkcji. Czynniki rozwoju historycznego należy zatem upatrywać w rozwoju gospodarki społecznej.

W jaki sposób ludzie zdobywają niezbędne dla siebie dobra? Oto jedno z fundamentalnych zagadnień stanowiących przedmiot badań ekonomii, którego istotę ujął jeden z twórców tej nauki Adam Smith w tytule swojej pracy „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”.

Ekonomia bada społeczny proces gospodarowania w całej dynamicznej złożoności, by wykryć prawa rządzące jego przebiegiem oraz rozwojem systemów gospodarowania, będących podstawą bytu społecznego. Można więc powiedzieć, że przedmiotem ekonomii jest społeczny proces produkcji i podziału dóbr materialnych, czyli proces społecznego gospodarowania. Celem jej badań jest wykrywanie prawidłowości tego procesu oraz formułowanie społecznych praw produkcji i podziału materialnych środków zaspakajania potrzeb ludzkich. Dlatego też celem tak powstałej teorii jest formułowanie zaleceń dla polityki gospodarczej.¹ Niektórzy ekonomiści twierdzą jednak, że zadaniem teorii ekonomii nie jest wyjaśnianie zjawisk, lecz formułowanie przewidywań. Teorie powinny być tak konstruowane, by ich rezultatem były najbardziej trafne przewidywania. Taki pogląd jest nie do przyjęcia, ponieważ aspekt poznawczy i aplikacyjny nie muszą się wzajemnie wykluczać.

Jak każda nauka empiryczna, ekonomia na podstawie teoretycznych i metodologicznych dyrektyw ustala, które ze zbioru obserwowanych faktów są faktami naukowymi, tj. których istnienie udowodniono dostępnymi metodami naukowymi. Opisanie, klasyfikacja i interpretacja faktów to stadium empiryczne

13

1

B. Ślusarczyk, S. Ślusarczyk. Mikroekonomia. Wyd. FOSZE. Rzeszów 1995, s. 9. A. Horodec-ka. Ewolucja celów polityki gospodarczej. Rola zmian otoczenia, PWN, Warszawa 2008, s. 27