4130649684

Wiele uwagi zagadnieniom wydawniczym i księgarskim poświęcił Stefan Vrtel-Wierczyński. Swoje poglądy bibliologiczne wyłożył w opublikowanej w 1923 r. rozprawie Bibliografia, jej istota, przedmiot i początki. W czasie wojny napisał jej nową, rozszerzoną wersję i opublikował ją w 1951 r. pod tytułem Teoria bibliografii w zarysie (Wrocław 1951). W jego koncepcji bibliologii, „całokształcie nauki

0    książce jako o materialnym wyrazie myśli ludzkiej, ucieleśnionej w tekście graficznym” (Teoria bibliografii... s. 212), zagadnienia wydawniczo-księgarskie mieszczą się zarówno w dziale teoretycznym i historycznym (m.in. zagadnienia: sztuki książki, jej kompozycji, edytorstwa, polityki i ekonomiki książki), jaki w dziale empirycznym, obejmującym produkcję („genetyka”), morfologię („statyka”), rozpowszechnianie poprzez księgarnie („dynamika”) oraz czytelnictwo („konsumpcja”). Bibliolodzy, zdaniem Wierczyńskiego, powinni zajmować się takimi sprawami jak: kompozycja tekstowa i typograficzna książki, teoria

1    realizacja wydawnicza, techniki reprodukcyjne, stan współczesnego przemysłu wydawniczo-księgarskiego itp.

Omówione wyżej koncepcje o charakterze teoretyczno-metodolo-gicznym były właściwie projektami spontanicznymi, „prywatnymi”, nie stał za nimi autorytet instytucji naukowych, które mogłyby bibliologiczne założenia i idee upowszechniać i egzekwować. W okresie międzywojennym istniała tylko jedna katedra księgoznawstwa w ramach Studium Pracy Społeczno-Oświatowej na Wydziale Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy Polskiej, skupiona na problematyce bibliotekarstwa i czytelnictwa powszechnego (kierował nią prof. Jan Muszkowski). Jedynymi instytucjami, które starały się wspierać i inspirować badaczy o zainteresowaniach bibliologicznych były stowarzyszenia o charakterze korporacyjnym: Związek Bibliotekarzy Polskich, Związek Księgarzy Polskich i Polskie Towarzystwo Wydawców Książek. Badań naukowych nad współczesną działalnością wydawniczo-księgarską nie prowadzono, ówczesne czasopisma fachowe ograniczały się do dokumentowania bieżących problemów, tekstów szkoleniowych i zawodowych.

Proces instytucjonalizacji bibliologii rozpoczął się właściwie dopiero po 1945 r. Nauka o książce przestała być subdyscypliną w ramach innych dziedzin wykładanych i uprawianych w uniwersytetach i instytutach naukowych. Utworzenie katedry bibliotekoznawstwa, a następnie samodzielnego kierunku studiów na powstającym Uniwersytecie Łódzkim oraz Państwowego Instytutu Książki umożliwiło nie tylko rozwijanie teorii bibliologicznej, ale także podejmowanie badań empirycznych

19