stuleci był bardzo powolny. Pedagogika nabrała charakteru bardziej samodzielnej nauki w miarę rozwoju wspomnianych dyscyplin, one dostarczały uzasadnienia jej normom, regułom i zasadom. Nastąpiło to szczególnie intensywnie dopiero w XIX wieku. Rozwój nauk przyrodniczych, społecznych i psychologii przyczynił się do pogłębienia problematyki pedagogicznej.
W literaturze pedagogicznej początek XIX wieku określa się jako unaukowienie pedagogiki. W 1809 roku w Królewcu J. Fryderyk Herbart przejął po I. Kancie katedrę filozofii. Jego zasługą było obdzielenie pedagogiki od filozofii. Po powrocie na uniwersytet w Getyndze w 1833 roku opracował system oparty na etyce i psychologii.Za główny cel wychowania uznał ukształtowanie charakteru moralnego, natomiast za głownie środki - wyrobienie karności i nauczanie wychowujące. Szczególny wpływ wywarł J. F. Herbart na rozwój dydaktyki. Zapoczątkowany przez niego kierunek dydaktyki zwany herbartyzmem został oparty na tzw. stopniach formalnych: jasność, kojarzenie, system, metoda. Miał on wielu zwolenników i z różnymi innowacjami został zapisany w dorobku literatury dydaktycznej.
Znaczący przełom w rozwoju myśli pedagogicznej nastąpił pod wpływem psychologii eksperymentalnej. W Niemczech Wilhelm Wunt (1877, Lipsk) stworzył pierwsze psychologiczne laboratorium eksperymentalne, gdzie prowadzone były empiryczne badania pedagogiczne nad wychowawczym i szkolnym rozwojem dzieci i młodzieży, oraz nad problemami dydaktyki i higieny nauczania.W badaniach stosowano kwestionariusze, ankiety, testy i obserwacje. Oparta na tych badaniach empiryczna pedagogika naukowa rozwijała się głównie na przełomu XIX, XX wieku. Nową eksperymentalną wiedzę o dziecku i jego wychowaniu, która rozwijała się szybko nazwano pedologią. W Polsce kierunek ten był bardzo popularny w XX wieku. Jego przedstawiciele to m.in. J. W. Dawid, A. Szycówna, J. Joteyko, J. Korczak, 10