str30301 djvu

NAUKA

kładu stanowi bardzo powolny proces. Dlatego też stosunkowo drobne, lecz stale działające przyczyny mogą już wywierać doniosły wpływ na rozkład prędkości w przekroju. Zastanówmy się tedy, jaki wpływ na rozkład prędkości w przekroju musi wywierać krążenie (figura 2), wywołane przez wygięcie łożyska rzeki lub przez siłę Koriolisa. Poruszające się najszybciej cząsteczki cieczy będą się znajdować w największej odległości od ścian, a więc — w górnej części ponad środkiem dna. Krążenie pcha te najszybsze cząsteczki cieczy ku prawej ścianie, podczas gdy, przeciwnie, ku lewej ścianie napływa woda z sąsiedztwa dna, mająca szczególnie małą prędkość. Dlatego też erozja po prawej stronie (w wypadku ^który wyobraża fig. 2) musi być silniejsza, niż po lewej. Należy uprzytomnić sobie, że objaśnienie powyższe polega głównie na następującej okoliczności: powolne krążenie wody wywiera wydatny wpływ na rozkład prędkości właśnie z tego powodu, że wyrównywanie się prędkości wskutek tarcia wewnętrznego, przeciwdziałające skutkom krążenia, jest procesem powolnym.

W ten sposób znaleźliśmy wyjaśnienie przyczyny powstawania meandrów i już bez trudu możemy wysnuć niektóre szczegóły. Erozja będzie stosunkowo znaczna nietylko przy prawej ścianie, lecz również i w prawej części dna, zdradzając tenden-

276