GENETYCZNE
PODSTAWY ZACHOWANIA
Dr Andrzej Kędziorski
Katedra Fizjologii ZwierzÄ…t i Ekotoksykologii
PLAN WYKA
ADU
Pojęcia podstawowe, historia genetyki
Organizacja materiału genetycznego w komórce
Zapis informacji genetycznej i jej odczytywanie
Efekty fenotypowe ekspresji genów
Regulacja ekspresji genów
Zmienność genetyczna
Główne zasady i prawa dziedziczenia
Dziedziczenie cech ilościowych
Dziedziczenie cech jakościowych
Geny a zachowanie
KAMIENIE MILOWE ROZWOJU GENETYKI
Lata 1860te  badajÄ…c dziedziczenie cech u
grochu G. Mendel formułuje podstawowe prawa
dziedziczenia. Cechy są określone przez
nieciągłe jednostki przenoszone na potomstwo.
1900-1903  de Vries badając wiesiołki
formułuje teorię mutacji i przypisuje mutacjom
dominujÄ…cÄ… rolÄ™ w ewolucji.
1909  W. Johanssen, wprowadza termin  gen
oznaczajÄ…cy jednostkÄ™ dziedziczenia cechy.
Grzegorz Mendel Thomas Morgan
1910  T. Morgan (badania na Drosophila)
chromosomowa teoria dziedziczności - geny
zajmują określone locus na chromosomie i
uło\
one sÄ… liniowo;.
1941 - G. Beadle i E. Tatum: koncepcja  jeden
gen, jeden enzym .
1944 - O. Avery, C. MacLeod i M. McCarty
ustalenie, \
e geny zbudowane sÄ… z DNA.
1953 J. Watson i F. Crick ustalajÄ… chemicznÄ…
strukturę DNA i formułują centralny dogmat
biologii molekularnej: DNA RNA białko.
Oswald Avery J. Watson i F. Crick
KAMIENIE MILOWE ROZWOJU GENETYKI
1977  R. Roberts i P. Sharp: geny mogą być podzielone na segmenty. Wskazuje to na
mo\
liwość, \
e jeden gen mo\
e kodować kilka białek.
1993  identyfikacja pierwszego mikroRNA (niekodujÄ…ce, regulatorowe czÄ…steczki) u
nicienia Caenorhabditis elegans.
2000  wstępny opis genomu człowieka (Human Genome Project)
2006  pojawia siÄ™ koncepcja, \
e ludzkie geny stanowią jedno długie kontinuum.
14.04.2003 
opublikowano dokument
stwierdzajÄ…cy
zakończenie HGP;
poznano 99% genomu
kodujÄ…cego geny,
z 99,99% dokładnością
POJ
CIA PODSTAWOWE
GEN  liniowa sekwencja deoksyrybonukleotydów na nici DNA, kodująca
komplementarną sekwencję rybonukleotydów w cząsteczce RNA, oraz
sekwencję aminokwasów w cząsteczce polipeptydu (w przypadku
mRNA). Zawiera sekwencjÄ™ regulujÄ…cÄ… transkrypcjÄ™.
ALLEL  wariant danego genu, zajmujÄ…cy to samo miejsce (locus) w
chromosomie; powstaje na drodze mutacji; w zale\
ności od charakteru
zmiany wyró\
niamy a. dominujÄ…ce i recesywne.
KOD GENETYCZNY  sposób odwzorowania sekwencji nukleotydów DNA
(RNA) na sekwencję aminokwasów. Właściwości kodu genet.:
trójkowy
niezachodzÄ…cy
uniwersalny
bezprzecinkowy
jednoznaczny
zdegenerowany
KOMPLEMENTARNOSĆ ZASAD  zasada przebiegu replikacji DNA
i transkrypcji (A-T (U), G-C)
ORGANIZACJA MATERIAA
U GENETYCZNEGO W KOMÓRCE
Formy DNA:
B  typowa, prawoskrętna, dwie szczeliny, łatwo mo\
e się zginać;
Z  jedna szczelina, zygzakowata struktura szkieletu fosfo-cukrowego, mało stabilna, mo\
e
powstać lokalnie z formy B, wskutek rotacji zasad; ułatwia ją metylacja cytozyny w 5
CzÄ…steczka DNA jest
stabilizowana przez białka
tworzÄ…ce struktury
wy\
szego rzędu o ró\
nym
stopniu upakowania:
- nukleosom
- spirale (solenoid), pętle itp.
- chromatyda (=chromosom)
Dzięki temu ok. 190 cm! DNA
w komórce jest podzielone na
kawałki  chromosomy (46),
których liniowe rozmiary mogą
być < 10 µm, co umo\
liwia ich
rozdział podczas podziału.
ZAPIS INFORMACJI GENETYCZNEJ I JEJ ODCZYTYWANIE
Transkrypcja
Transkrypcję przeprowadza zło\
ony kompleks białkowy  kompleks transkrypcyjny
SyntezÄ™ mRNA prowadzi polimeraza RNA zale\
na od DNA
Translacja
O przyporzadkowaniu aminokwasu
do określonego kodonu decyduje
specyficzność enzymu
(aminoacylo-tRNA syntetazy)
Å‚Ä…czÄ…cego danÄ… czÄ…steczkÄ™ tRNA
(i określony antykodon)
z danym aminokwasem.
Komplikacja zapisu i odczytu  geny podzielone
Typowe geny strukturalne, kodujące białko zawierają na przemian sekwencje
kodujÄ…ce aminokwasy (eksony) i niekodujÄ…ce (introny). Co to oznacza?:
- konieczność precyzyjnego oznaczenia końców ka\
dego intronu (GT  AG)
- konieczność obróbki pierwotnego transkryptu (pre-mRNA):
wycięcie intronów
połączenie eksonów (składanie  splicing)
oznaczenie poczÄ…tku czÄ…steczki
dołączenie sekwencji końcowej
Komplikacja zapisu i odczytu  geny podzielone
schemat składania eksonów przy udziale kompleksu transkrypcyjnego
alternatywne składanie (alternate splicing)  z tej samej informacji wyjściowej
powstają przez  przetasowanie ró\
ne produkty końcowe.
Regulacja aktywności genów: system represyjny
Występuje u bakterii. Umo\
liwia kontrolę szlaków anabolicznych i poziomu
metabolitów wewnątrzkomórkowych (tu: tryptofanu).
REGULACJA AKTYWNOŚCI GENÓW U EUKARIONTÓW
Brak operonu: regulowana jest transkrypcja ka\
dego genu
przez zmianÄ™ struktury chromatyny: euchromatyna  heterochromatyna
przez kompleks transkrypcyjny
przez sekwencje regulatorowe (wzmacniacze i wyciszacze)
przez komplementarne kopie genów w innym miejscu genomu (piętno
genomowe); ma charakter blokowania transkrypcji i dotyczy tylko niektórych
genów.
REGULACJA AKTYWNOŚCI GENÓW U EUKARIONTÓW
Schemat kompleksu inicjującego transkrypcję. 1- enhancer, połączony z aktywatorem -
czynnikiem transkrypcyjnym; 2 - kompleks Mediatora; 3 - podstawowe czynniki
transkrypcyjne: TBP, TFIIB, TFIIE, TFIIF, TFIIH; 4 - RNA - polimeraza II.
EPIGENETYKA
Epigenetyka to badanie dziedzicznych zmian w ekspresji
genów, które nie są rezultatem zmiany sekwencji DNA.
Oddziaływanie mech. epigenetycznych:
- niektóre procesy kluczowe dla rozwoju i ró\
nicowania ró\
nych
typów komórek w ustroju
- inaktywacja chromosomu X u kobiet (i samic innych ssaków).
Czynniki środowiska oraz starzenie mogą zakłócić działanie
tych mechanizmów
Procesy epigenetyczne obejmujÄ…:
- chemiczne modyfikacje DNA
- chemiczne modyfikacje białek związanych z DNA (histony)
- regulacjÄ™ ekspresji przez ncRNA
Pembrey M. i O. Bygren, 2006: Sex-specifics, male line transgenerational responses in
humans (udokumentowanie zmian epigenetycznych u człowieka)
ZMIENNOŚĆ GENETYCZNA I JEJ PODA
OśE
Rekombinacje (crossing-over, losowa segregacja w anafazie I mejozy)
Mutacje (punktowe, chromosomowe, genomowe)
ZMIENNOŚĆ GENETYCZNA I JEJ PODA
OśE
Mutacje punktowe i strukturalne (chromosomowe)
Mutacje liczbowe chromosomów (genomowe) - aneuploidie
- euploidie
Triploidia
Główne zasady i prawa dziedziczenia
I prawo Mendla (czystości gamet)
allele homologiczne wykluczajÄ… siÄ™ w gametach;
w czasie mejozy (anafaza I) dwa występujące w macierzystej komórce gamet allele danego genu
(biwalent) rozchodzÄ… siÄ™ po jednym do ka\
dej z potomnych komórek rozrodczych, tak \
e ka\
dy plemnik
lub jajo ma tylko jeden allel danego genu
(podczas gdy zygota dwa)
prawo nie dotyczy genów w chromosomach płciowych mę\
czyzn
II prawo Mendla (niezale\
nego dziedziczenia ró\
nych par alleli)
allele niesprzÄ™\
one dziedziczÄ… siÄ™ niezale\
nie od siebie;
w czasie mejozy allele nale\
ące do dwóch ró\
nych par (genów) rozchodzą się do gamet niezale\
nie
od siebie (pod warunkiem, \
e nie le\
Ä… na jednym chromosomie) tak, \
e w gametach mogą się spotykać
ze sobÄ… w dowolnych, zale\
nych od przypadku kombinacjach
prawo nie dotyczy genów sprzę\
onych, t.j. le\
Ä…cych na tym samym chromosomie;
crossing-over umo\
liwia częściowo niezale\
nÄ… segregacjÄ™ alleli sprzÄ™\
onych
W podanej wersji prawa Mendla to
właściwie prawa Mendla i Morgana
Główne zasady i prawa dziedziczenia
Prawo Hardy i Weinberga (stałości puli genetycznej populacji)
w ustabilizowanej populacji, w stałych warunkach częstość występowania
poszczególnych alleli nie ulega zmianie z upływem czasu;
 stałe warunki to:
- brak zachodzenia nowych (niezrównowa\
onych) mutacji,
- brak migracji osobników (zarówno emigracji jak imigracji)
- brak selekcyjnej przewagi określonego allela (prze\
ywalność, mo\
liwość rozrodu,
płodność) - nie działa dobór naturalny
- brak działania lub nieistotny efekt czynników losowych (du\
a populacja)
 Procentowy udział rudych albo piegowatych jest stały w kolejnych pokoleniach
p + q = 1 oraz p2 + 2pq + q2 = 1
DZIEDZICZENIE CECH  cechy jakościowe:
JÄ…drowe (podlega prawom Mendla i Morgana)
PozajÄ…drowe = cytoplazmatyczne (mitochondrialne); nie podlega prawom
Mendla i Morgana. Przyczyny:
- haploidalny genom mitochondrialny
- dziedziczenie zasadniczo tylko po matce ( po kÄ…dzieli )
  mitochondrialna Ewa
Genotypy i fenotypy potomstwa rodziców posiadających allel dominujący
i recesywny w jednej parze genów autosomalnych
G - 1:1 G - 1:2:1 G - 1:0
F - 1:1 F - 3:1 F - 1:0
Dziedziczenie cechy autosomalnej dominującej (u góry) i recesywnej (u dołu)
Dziedziczenie sprzÄ™\
one z płcią (z chromosomem X). Mutacja ujawnia się przede
wszystkim u mÄ™\
czyzn (hemizygot)
Dziedziczenie cech ilościowych  geny kumulatywne
Rozkład częstości występowania genotypów w potomstwie w zale\
ności od liczby
par genów
GENETYCZNE PODA
OśE ZACHOWANIA
EWOLUCJA
zmiana częstości występowania, liczby oraz
struktury genów w populacji (mutacje, selekcja itp.)
GENY
ÅšRODOWISKO
program rozwoju sieci nerwowej -
w jakim przebiega rozwój
strukturalnego podło\
a zachowań
oddziałuje na formowanie
(unikalnej dla ka\
dej osoby)
siÄ™ sieci nerwowej
AKTUALNY STAN ORGANIZMU AKTUALNA SYTUACJA
RZECZYWISTE ZACHOWANIE
wynik interakcji pomiędzy ukształtowanym
wzorcem aktywności neuronalnej (tak\
e doświad-
czeniem) a percepcjÄ… bie\
Ä…cej sytuacji
SUKCES
PRZETRWANIE, REPRODUKCJA
[Pinel  Biopsychology, zmienione]
Dziedziczenie cech kompleksowych, na które składają się liczne cechy
 podrzędne powiązane ze sobą w sposób hierarchiczny.
Garland, 2006: Phenotypic plasticity and Experimental evolution. The Journal of Experimental Biology 209, 2344-2361]
Geny a zachowanie
Odziedziczalność (heritablility)  część zmienności fenotypowej między
osobnikami, która mo\
e być przypisana ró\
nicom genetycznym
w określonej populacji:
- obejmuje addytywnÄ… wariancjÄ™ genetycznÄ…, czyli sumowanie siÄ™
niezale\
nych wpływów alleli lub loci (o. sensu stricto)
- obejmuje addytywne i nieaddytywne z
ródła wariancji, czyli prócz
powy\
szego tak\
e ró\
nice wynikające z interakcji pomiędzy ró\
nymi
allelami (dominacja) albo loci (epistaza) (o. sensu lato)
Jak działa środowisko?
Stymuluje sensorycznie i emocjonalnie zmiana wzorca połączeń neuronalnych
w mózgu modyfikacja mapy aktywności mózgu (percepcyjnej, motorycznej)
 Akt percepcji mo\
na rozumieć jako krok na drodze samoorganizacji mózgu w procesie
poszukiwania kontaktów z otoczeniem. [Wróbel, 1997]
Dostarcza wzorców postępowania uczenie przez naśladownictwo, warunkowanie
Efektywność oddziaływania środowiska jest skorelowana z plastycznością mózgu
Czynniki środowiska wpływające na zachowanie (ich udział szacuje się na ok. 50%):
" Hormony matki działające w \
yciu wewnątrzłonowym,  profil metaboliczny matki
" Tryb \
ycia matki (dieta, u\
ywki, czynniki stresowe) i niektóre choroby
" Urazy okołoporodowe
" Urazy głowy we wczesnym dzieciństwie
" Oddziaływanie rodziców i wychowawców
" Rówieśnicy i  środowisko pracy
Poglądy o wiodącej roli środowiska w kształtowaniu zachowania obowiązywały
do lat 70. ub. wieku
Jaką rolę w kształtowaniu wzorców postępowania spełniają rodzice?
- znaczącą (rzesze pedagogów, psychologów i wychowawców)
- znikomÄ… (Pinker, Harris)
Geny a zachowanie
Darwin   O pochodzeniu gatunków... ,  O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt
Francis Galton (1822-1911) - pionier statystyki, twórca eugeniki (eugenes - gr.
dobrze urodzony, rasowy): porównanie bliz
niÄ…t mono- i dizygotycznych:
 Nasuwa się nieodparta konkluzja: jeśli warunki środowiskowe mieszczą się w
zakresie typowych dla danej sfery społ. i kraju wpływ dziedziczności znacznie
przewa\
a nad wpływem środowiska. Obawiam się jednak, \
e wnioski z moich
badań są zbyt jednoznaczne i mogą zostać poddane w wątpliwość, poniewa\

tak niewielki wpływ środowiska jest niezgodny z powszechnie panującymi
poglÄ…dami...
William James (1890)  w zachowaniu człowieka znaczącą rolę odgrywają
instynkty ujawniajÄ…ce siÄ™ ju\
od momentu urodzenia i póz
niej.
Schemat zachowania popędowego
Schematy zale\
ności w procesach motywacyjnych
Potrzeba - napęd - reakcja - wzmocnienie
BB, BW - bodziec bezwarunkowy i warunkowy, P - potrzeba, N - napęd,
R, RO, RS, RE - reakcja orientacyjna, specyficzna (konsumacyjna) i emocjonalna
WzS, WzE - wzmocnienie specyficzne i emocjonalne,
Bodziec Bezwarunkowy to\
samy z PotrzebÄ… i Wzmocnieniem specyficznym.
Wzmocnienie  nasilenie lub osłabienie Bodz
ca Bezwarunkowego
BW
RO
N R RS WzS
P
BB
RE WzE
ASYMILOWANE KULTUROWO WYZWALACZE, RYTUAA
Y I WZORCE
ZACHOWANIA U CZA
OWIEKA
Wykorzystywane do niewerbalnej komunikacji, budowania relacji, statusu
społecznego itp.
oznaki dostojeństwa i dominacji:
prÄ™\
enie ciała, hełmy, epolety,
motocykl bez tłumika, kolumny głośnikowe,
sygnały behawioralne poddania - podległości:
prezentacja bezbronności, podanie dłoni, malenie - ukłon,
znaki powitania, Å‚agodzenia, przynale\
ności:
podarunki, karmienie, pocałunek, iskanie ..., seks,
znaki o znaczeniu rozrodczym:
wzorzec atrakcyjnego wyglÄ…du,
bodz
ce zapachowe (perfumy, dezodoranty itp.)
wzmacnianie sygnałów naturalnych (kosmetyki, ubranie)
Eliminacja (osłabienie) wyzwalaczy stosowana w niektórych grupach społ. i
etnicznych:
- unifikacja strojów oraz sam strój (mundurek szkolny !!!)
- reguły postępowania (formy powitań i kontaktów międzyludzkich)
Rola genów w zachowaniu?
 Spór co jest wa\
niejsze: cechy wrodzone czy wychowanie, jest w zasadzie
zakończony, odkąd wykazano wpływ genów na właściwie wszystkie aspekty
zachowania ludzkiego. Postęp w genetyce mo\
e pomóc w wyeliminowaniu
najtrudniejszych do zwalczenia problemów społecznych, w tym narkomanii,
włóczęgostwa, a tak\
e przestępstw z u\
yciem przemocy.
[z wypowiedzi D.E. Koshlanda, Jr., red. Science, 2002 r]
Jest to o tyle intrygujÄ…ce, \
e wszyscy ludzie posiadajÄ… 99,99% takiego samego DNA.
Skąd zatem bierze się ró\
norodność?
SNP (single nucleotide polymorphism)  takich miejsc jest w genomie ok. 2 mln.
co daje ogromnÄ… liczbÄ™ mo\
liwych kombinacji zestawów takich zmian
Badania bliz
niÄ…t
Bouchard et al., 1990: Sources of human psychological differences: The Minnesota study of
twins reared apart. Science 250:223-228. - najobszerniejszy raport na ten temat
1. 56 par monozygotycznych wychowywanych osobno
2. 458 par monozygotycznych wychowywanych razem (wiek badanych 19-68 lat)
Ocena inteligencji testem Wechslera:
korelacja 0,70 dla 1 i 0,85 dla 2 (tzn. wpływ genów czyli odziedziczalność odpowiada
za 70% i 85% ró\
nic w inteligencji).
Zatem stwierdzono jedynie 15% ró\
nic w inteligencji m. bliz
niakami monozygot.
wychowywanymi razem
Ocena cech osobowości: średnio korelacja ok. 0,50 dla obu grup
Wyniki wy\
sze ni\
uzyskane przez innych badaczy; genetyczne uwarunkowanie większości
badanych cech w tym kulturowych
religijności,
orientacji politycznej,
zadowolenia z pracy,
preferencji spędzania wolnego czasu
skłonności do rozwodów).
Badania bliz
niÄ…t
 ZadziwiajÄ…ce korelacje :
- Oskar wychowywany na faszystę w Czechosłowacji i Jack - na śyda w Trinidadzie. W
momencie spotkania obaj nosili koszule z epoletami, spuszczali wodÄ™ w toalecie przed i po
u\
yciu i lubili straszyć kichaniem ludzi w windach;
- dwie Angielki nosiły po siedem pierścionków a synowie pierworodni nazywali się Richard
Andrew i Andrew Richard;
- Jim & Jim mieli psy o imieniu Toy, pierwszÄ… \
onÄ™ o imieniu Linda i drugÄ… o imieniu Betty;
- Jerry Levey i Mark Newman - obaj zostali stra\
akami i pili piwo Budweiser
Krytyka:
- zawsze mo\
na znalez
ć jakieś zbie\
ności nawet między obcymi sobie i niespokrewnionymi
ludz
mi jeśli urodzili się w tym samym kraju i tego samego dnia;
- badane bliz
nięta mogły być zainteresowane rozgłosem (badania ogłaszane były w mediach) i
celowo zatajały fakty wcześniejszych spotkań oraz wyolbrzymiały podobieństwa
BA

DY PRZYJ
CIA JEDYNIE BIOLOGICZNEGO PODA
OśA ZACHOWANIA
wzrost popularności eugeniki (pocz. XX w.)  próby wykazania odziedziczalności
ró\
nych cech psychicznych u człowieka.
Charles Davenport  cechy psychiczne sÄ… monogenowe (sÄ… np. tak\
e geny
\
ebractwa, przestępczości i niedorozwoju umysłowego; zdolności do bycia
oficerem \
eglugi (tylko u mÄ™\
czyzn). Współzało\
yciel American Eugenics Society:
-  Konkursy najbardziej przystosowanych rodzin na jarmarkach w USA (oceniano bydło
i ludzi) [lata 20. i 30.]
- pomógł w wydaniu zezwolenia w 27 stanach na sterylizację więz
niów
promocja poligamii (J.H. Noyes)   Gdy dobry człowiek kierując się sumieniem
ograniczy się do tego, na co zezwala prawo, człowiek zły, bez \
adnych hamulców
moralnych będzie rozprzestrzeniał swoje nasienie wbrew prawnym
ograniczeniom.
Leseferyzm ( darwinizm społeczny )  silni powinni w gospodarce i
współzawodnictwie pokonać słabych dla dobra społeczeństwa. Biednym nie
powinno się pomagać w walce o byt.
Faszyzm (zwł. niemiecki)  eliminacja (eutanazja) mniejszości  zaśmiecających rasę:
upośledzonych umysłowo i fizycznie, śydów, Cyganów, katolików i innych.
Błędów ciąg dalszy&
PA
EĆ MÓZGU
Homoseksualizm - geny czy środowisko?
mark, pap /za: GW/
2008-07-02, ostatnia aktualizacja 2008-07-02 08:25
Szwedzcy badacze wykazali, \
e genetyczne i środowiskowe uwarunkowania,
jak na przykład ró\
ny wpływ hormonów w \
yciu płodowym, są wa\
nymi
czynnikami wpływającymi na zachowania homoseksualne.
Dr Qazi Rahman, jeden z autorów pracy:
"To kubeł zimnej wody dla tych, którzy szukają pojedynczego genu gejostwa albo
jednego czynnika środowiskowego, któremu mo\
na byłoby przypisać
odpowiedzialność za homoseksualizm - czynniki, które wpływają na orientację
seksualną, są zło\
one. Zresztą na heteroseksualność te\
wpływa mieszanka
czynników genetycznych i środowiskowych".
dr Niklas Lingstroem z Karolinska Institutet - pierwsze badanie dorosłych bliz
niÄ…t
mono- i dizygotycznych (wiek - 20 do 47 lat) w Szwecji; przebadano 3 tys. 826 par
bliz
niÄ…t.
Metodyka: Ankietowa - uczestników pytano o liczbę partnerów odmiennej i tej
samej płci, którą mieli w \
yciu.
y
ródło: "Archives of Sexual Behaviour"
Homoseksualizm - geny czy środowisko?
mark, pap /za: GW/
2008-07-02, ostatnia aktualizacja 2008-07-02 08:25
Analiza wyników:
Za zachowanie homoseksualne u mÄ™\
czyzn w 35 proc. odpowiadajÄ… czynniki
genetyczne, w 65% - środowiskowe (m.in. wpływ rodziny, a zwłaszcza rodziców)
"mÄ™\
czyzna staje siÄ™ gejem lub nie w zale\
ności od ró\
nych ście\
ek
rozwojowych, natomiast nigdy nie wpływa na ten proces jedna ście\
ka".
U kobiet homoseksualizm jest uwarunkowany genetycznie tylko w 18 proc., wpływ
środowiska rodzinnego  16%, wpływ czynników  pozarodzinnych  64%.
Wyniki te zwracajÄ… uwagÄ™ na to, \
e wprawdzie genetyka wpływa na naszą
seksualność w wa\
nym, choć umiarkowanym stopniu, to czynniki środowiskowe
majÄ… znaczenie dominujÄ…ce.
y
ródło: "Archives of Sexual Behaviour"
za: GW 1.09.2006
 GEN WOJOWNIKÓW
MAO-A (oksydaza monoamin)  deaminuje 5-HT, NA, A, DA i tyraminę. Zaburzenia działania
MAO-A  mo\
liwość chorób afektywnych.
Rod Lea (2005,2006) - 60 proc. Maorysów (rdzenni mieszkańcy Nowej Zelandii) a tylko 30
proc. Europejczyków (i białych imigrantów na Nowej Zelandii) posiada słabo aktywną
formÄ™ MAO-A. Co to oznacza?
- większa podatność Maorysów na uzale\
nienie się od palenia tytoniu, hazardu i chęci
doznawania nowych wra\
eń ?
- predyspozycja do waleczności i agesywności ? [faktem pozostają konflikty plemienne
oraz częste stosowanie odwetu]
- predyspozycja, która umo\
liwiła przodkom
kolonizacjÄ™ Nowej Zelandii ?
Było ju\
tyle podejrzeń na temat genetycznych
uwarunkowań zdolności "do gry na gitarze czy w
rugby", \
e nie zdziwię się gdyby chciano udowodnić,
i\
"Maorysi sÄ… genetycznie predestynowani np.
jedynie do prowadzenia buldo\
erów".
Hone Harawira
maoryski deputowany
do parlamentu NZ
 Rozstrzyganie o tym w jakim stopniu dana cecha jest wytworem genów
a w jakim środowiska jest równie jałowe jak rozwa\
anie czy dobiegajÄ…cy
z oddali odgłos bębna jest wydawany przez perkusistę, czy przez jego
instrument.
[Hans Kummer, prymatolog]
 Usunięcie jednego genu mo\
e wpłynąć na zachowanie, ale zapewne jest te\
wiele innych
genów, których uszkodzenie da podobny efekt. Jeśli z domku z kart wyciągniemy jedną, to
cała piramidka się rozpadnie. Nie ma znaczenia, która dokładnie to będzie karta. Dlatego nie
mo\
na powiedzieć, \
e jeden gen steruje zachowaniem. Zale\
y ono od du\
ych, niezwykle
skomplikowanych zespołów genów.
[prof. Małgorzata Kossut, neurobiolog, IBD im. Nenckiego PAN]
 Przepaść pomiędzy genem a zachowaniem jest tak ogromna, \
e
dobre wytłumaczenie wymagałoby metafor kosmologicznych. Nawet
przy odpowiedzialnym opisie funkcji pełnionych przez określone
geny nie mo\
na przypisać pojedynczych genów konkretnym
zachowaniom: opisać mo\
na jedynie kolektywny wysiłek wielu
genów i ich przypuszczalny wpływ na pewne reakcje układu
nerwowego.
[prof. Medina  Center for Mind, Brain and Learning]
Fot. Patricia Steur EAST NEWS