11225

w wodorotlenki. Z anhydrytu może powstać gips, a z limonitu syderyt. CaS0₄ + 2H₂0 -» CaS0₄ * 2H₂0 (anhydryt -> gips)

D Redukcja - jest wywołana głównie materią organiczną i działalnością bakterii. Rozkładająca się materia organiczna łączy się z tlenem wolnym oraz zawartym w związkach chemicznych. Procesem redukcyjnym jest zmiana połączeń żelazowych w żelaziwie co może prowadzić do odbarwienia skał zabarwionych tymi połączeniami (np. piaskowce zabarwione na czerwono przez Fe₂C0₃ bieleją 0 Uwęglanowienie (karbonatyzacja) - działanie kwasu węglowego jest jednym z głównych czynników wietrzenia chemicznego. Pod jego wpływem minerały są częściowo lub całkiem rozpuszczone, a zawarte w nich metale wiązane w węglany.

Skutki wietrzenia fizycznego

Skutkami wietrzenia fizycznego (mechanicznego) są:

Dezintegracja granularna (rozpad ziarnisty) - jest skutkiem różnic we współczynniku rozszerzalności minerałów po dłuższym działaniu zmian temperatury. Skała wystawiona na insolację rozluźnia się i rozpada na poszczególne ziarna. Także zamróz może wywoływać rozpad ziarnisty. Woda zamarzając w szczelinach i porach rozsadza skałę na drobne ziarna Dezintegracja blokowa (rozpad blokowy) - proces rozpadu skały na bloki pod wpływem działania wahań temperatury jak i zamrozu. Dzieje się to podobnie jak przy rozpadzie ziarnistym, tylko mamy do czynienia z większymi blokami skał, a nie małymi okruchami (pękają wzdłuż szczelin)

Eksfoliacja - łuszczenie się skał. Ogrzana zewnętrzna część skały rozszerza się zanim wewnętrzna część zdąży się nagrzać, dlatego między obiema warstwami tworzą się naprężenia, które z biegiem czasu wywołują pęknięcia. Skała oddziela się płytowo (cios równoległy do powierzchni skały) lub skorupowo. Przy ochładzaniu część skorupowa skały się kurczy i rozpada. Stanowi to wstęp do rozpadu blokowego

Soliflukcja - zachodzi przy istnieniu stale zamarzniętej warstwy pod powierzchnią gruntu (wieczna zmarzlina). Gdy warstwa powierzchniowa odtaje jest mocno przesycona wodą i nawet przy małym spadku płynie (powierzchniowe ruchy masowe), gdy znowu zamarznie wywiera ciśnienie i powstają zaburzenia kryotyrbacyjne.

Wpływ klimatu na przebieg i skutki procesu wietrzenia skał

Klimat w jakim następuje wietrzenie ma bardzo duży wpływ na jego przebieg i czynniki. W klimacie tropikalnym nie może być mowy o działaniu zamrozu, natomiast działa insolacja. W klimacie suchym nie woda będzie decydującym czynnikiem, bo jest jej tam mało. Górę weźmie wietrzenie fizyczne. Specyficznym typem wietrzenia jest wietrzenie peryglacialne - na zewnątrz lodowców rozciąga się strefa pozbawiona roślinności, w której wietrzenie mechaniczne wywołane zamrozem działa na wielką skalę. Innym typem jest wietrzenie laterytowe. Prowadzi do wytworzenia mniej lub bardziej czystych wodorotlenków glinu. Zachodzi w warunkach klimatu tropikalnego lub subtropikalnego (mokro, gorąco) klimat ma również wpływ na produkty wietrzenia np. podczas wietrzenia ilastego w klimacie umiarkowanym ze skaleni powstaje głównie illit, gdy temperatura jest wyższa a opady większe (klimat tropikalny) produktem wietrzenia jest kaolinit. Montmorillonit tworzy się w klimacie suchym.

Wyróżniamy następujące, główne typy klimatu:

0 Polarny - (zimny, suchy), panuje wietrzenie fizyczne (głównie zamróz), prowadzi do dezintegracji granulamej i blokowej. Chemiczne wietrzenie działa słabo 0 Umiarkowany - (chłodny, wilgotny), fizyczne wietrzenie w zimie (zamróz) i chemiczne w lecie. Przy wznoszeniu do góry przeważa wietrzenie mechaniczne. Produkty różne: piargi, rumosze, gliny zawierające illit (na stepach zastępuje go montmorillonit).

0 Pustynny - (gorący, suchy), wietrzenie fizyczne (insolacja), chemiczne słabe (główną rolę odgrywają sole), dużo produktów dezintegracji mechanicznej: skorupy wapienne, wykwity solne