11564

on nawet prorektorem Uniwersytetu Moskiewskiego. Sposób uprawiana teologii metropolity Stefana Jaworskiego zbliżony był do katolicyzmu, napisał on “Kamień wiary” (1718), zakazany w czasach Piotra I. Reprezentował on pogląd że cerkiew i religia ma ideowe pierwszeństwo przed państwem. Propagował wolność religijną i duchową. To właśnie ta publikacja sprowadziła na Jaworskiego nieprzychylność Piotra I i skłonienie się władcy ku edukacji w stylu greckim

Druga równoległa tendencja edukacji rosyjskiej dotyczyła kształcenia w stylu greckim. Zwolennikami tej tendencji byli staroobrzędowcy, wśród któiych powstało centrum filologiczno - kulturalne położone w kompleksie w miejscowościach Wyga i Leksy (Gubernia Ołoniecka na południowej części Kareli). Piotr I odstąpił od prześladowań staroobrzędowców, dał im administracyjną samodzielność w zamian za podwójny podatek jaki byli zobowiązani uiszczać. Zwyciężyły więc względy nie polityczne a ekonomiczne. Na terenie centrum działało około 1500 ludzi, na czele stali bracia Denisowie. W kompleksie tym mieściły się między innymi: warsztat ikonograficzny, warsztat pisarski (zajmujący się przepisywaniem) oraz szkoły. Andrzej Denisów polemizował ze Stefanem Jaworskim, napisał nawet poemat w którym przedstawiał swoje racje, równocześnie jednak nie przeszkadzało mu to korzystać z twórczości Jaworskiego, posługiwał się fragmentami jego wierszy. Potem udał się na nauki do Kijowa. Jego brat Symeon w 1712 roku został aresztowany przez metropolitę Hioba, który chciał go namówić do przejścia na prawosławie. Symeon wykorzystał ten czas na naukę w środowisku prawosławnym, aby lepiej je poznać “od wewnątrz”. Zatem staroobrzędowcy nie byli tak hermetyczni, jak ich się przedstawia. Na terenie Rumuni pojawia się hierarchia staroobrzędowców - wyświęcano biskupów itd. U staroobrzędowców dużą rolę odgrywały i nadal, odgrywają kobiety. Stalica Marina czyli Marta Lukina napisała w związku ze śmiercią Andrzeja Denisowa lament, w którym wykorzystała elementy liryki miłosnej i epitafium.