Ich zastosowanie warunkowane jest m. in. poziomem uzdolnień ruchowych ćwiczących, różnorodnością środków treningowych wykorzystywanych w proces nauczania czynności ruchowych.
Do grupy tych metod należą:
- metoda syntetyczna (całościowa) - polega na nauczaniu ruchu lub zespołu ruchów w ramach określonej formy rekreacji w całości z zachowaniem zasadniczego schematu ruchu i jego pełnej struktury. Metoda ta umożliwia szybkie zrozumienie ruchu, jego istoty oraz związku z innymi nauczanymi lub doskonalonymi umiejętnościami ruchowymi (elementami techniki i taktyki). Stosowanie jej zalecane jest szczególnie dla osób sprawnych ruchowo oraz dzieci i młodzieży. Jest szczególnie przydatna w nauczaniu naturalnych nieskomplikowanych form ruchu (skok, bieg, rzut itp.).
- metoda analityczna (nauczania ćwiczeń elementami) - stosowana jest w nauczaniu złożonych czynności ruchowych. Metoda ta polega na rozłożeniu całego nauczanego zadania ruchowego na elementy składowe (części). Elementy te są nauczane oddzielnie, tak aby nie zatraciły swego cząstkowego charakteru. Dopiero w końcowej fazie nauczania tą metodą wiąże się wszystkie wyuczone elementy czynności ruchowej w całość, i tworzy pełną strukturę zadania mchowego. Metoda ta jest przydatna przy nauczaniu osób o niewielkich (minimalnych) uzdolnieniach mchowych.
metoda kompleksowa (analityczno-syntetyczna) - daje ona możliwość równoczesnego lub naprzemiennego stosowania metod: analitycznej i syntetycznej. Kolejność oraz zakres określonej metody uzależniony jest od struktury i skali trudności zadania ruchowego oraz od osobniczych możliwości ruchowych ćwiczących. Łatwe elementy zadania mchowego uczy się metodą syntetyczną, trudniejsze metodą analityczną.
Ze względu na charakter wysiłku (czas jego trwania, długość przerw wypoczynkowych) metody kształtowania zdolności motorycznych dzielimy na:
- metody ciągłe - metody te stosowane są głównie w celu kształcenia wytrzymałości długiego czasu (tlenowej). Wielkość obciążenia treningowego w przypadku metod ciągłych wyznaczają dwie jego składowe objętość (np. czas trwania wysiłku) oraz intensywność (np. wysiłkowa częstość skurczów serca). Metody ciągłe można podzielić na:
a) metody ciągłe jednostajne cechuje stała i umiarkowana intensywność pracy oraz stosunkowo długi czas jej trwania bez wyraźnych przerw wypoczynkowych,
b) metody ciągłe zmienne polegają na powtarzaniu ćwiczeń o zmiennej intensywności i różnym czasie trwania. Zmiany tych składowych obciążenia treningowego mogą być zaplanowane bądź niezaplanowane, wymuszone np. ukształtowaniem terenu.
metody przerywane - pozwalają kształtować m. in. wytrzymałości krótkiego czasu, szybkość, siłę i wytrzymałość siłową (wydolność beztlenową). Polegają na umiejętnym „manipulowaniu” objętością i intensywnością wysiłku oraz czasem trwania przerw wypoczynkowych między kolejnymi powtórzeniami ćwiczenia. W grupie tej wyróżniamy:
a) metody powtórzeniowe - charakteryzują się wykonywaniem ćwiczeń o jednakowej intensywności, przy założonej liczbie powtórzeń oraz optymalnym (pełnym) czasie przerw wypoczynkowych. W miarę adaptacji organizmu do wysiłku, stosuje się zwiększoną liczbę powtórzeń, a w dalszej kolejności podwyższa się również intensywność wysiłku.
b) metody interwałow e - charakteryzuje stała wielkość pracy, określona intensywność i liczba powtórzeń ćwiczenia oraz zmienny, ale zawsze określony czas niepełnych przerw wypoczynkowych. W metodzie tej stosuje się różne powiązania czterech zasadniczych elementów struktury obciążenia treningowego tj.: czasu trwania
2