14516

W wyniku reakcji tłuszczu ze stęż. NaOH w obecności etanolu i w podwyższonej temperaturze obserwuje się powstanie jednolitej masy - mydła sodowego, które tworzy roztwór koloidowy w wodzie oraz pieni się podczas energicznego wytrząsania.

CH2—OH CH-OH Ob—OH

gkoe!

3 akrlCH&urC¹ + OH

kw¹» ttea^nowy

•c—<CJ¹>ur-CHj    „¹

*0    iM> «nr«n;.

CH~0—O—(CHł)i6—CHj + 3 H2O ^

,0

CH2—O—C—

HiWi^ua|iRi(Łi

Podczas reakcji rozpuszczonego w wodzie mydła sodowego z chlorkiem wapnia następuje wymiana jonów (jon Ca²¹ wypiera z soli jon Na¹). Efektem reakcji jest powstanie nierozpuszczalnego w wodzie mydła wapniowego - powstaje osad.

Podobne zjawisko obserwuje się w życiu codziennym - osad powstaje w wyniku reakcji mydła sodowego z solami wapnia obecnymi w tzw. twardej wodzie.

• różnice:

x tłuszcze w obecności przegrzanej pary wodnej ulegają hydrolizie z uwolnieniem glicerolu oraz wolnych kwasów tłuszczowych

x wolne kw. tłuszczowe mogą tworzyć mydła nie tylko ze stężonymi, ale także z rozcieńczonymi roztworami zasad

ODRÓŻNIANIE TŁUSZCZÓW OD WOLNYCH KW. TŁUSZCZOWYCH

•    FENOLOFTALEINA + NaOH (dodawany kroplami)

•    wnlne kwasy tłuszczowe reagują z zasadami w temp. pokojowej (reakcja zobojętniania) —¹ dochodzi do zobojętnienia zasady sodowej i nie obserwuje się zmiany zabarwienia

•    tłuszcze obojętne są estrami, w których grupy karboksylowe kw. tłuszczowych są związane z glicerolem (nie wykazują charakteru kwasowego i nie reagują z zasadami) — obserwuje się zmianę zabarwienia fenoloftaleiny z bezbarwnej na różową, co świadczy o zasadowym odczynie pochodzącym z NaOH (OH )

*** fenoloftaleina jest organicznym zw. chemicznym, będącym wskaźnikiem pH (w środowisku zasadowym zmienia barwę z bezbarwnej na malinowoczerwoną)

WYKRYWANIE NIENASYCONYCH KW. TŁUSZCZOWYCH ¹ addycja chlorowców

•    CHLOROFORM + odcz. HUBLA I + odcz. HUBLA II

•    nienasycone kw^r. tłuszczowe charakteryzują się obecnością jednego lub kilku wiązań podwójnych pomiędzy atomami w^Tęgla - dzięki temu cząsteczki tych kwasów mogą ulegać addycji chlorowców do wiązania wielokrotnego z utworzeniem chlorowcopochodnych odpowiednich nasyconych kw. tłuszczowych

odcz. Hubla f (r-r jodku w alkoholu etylowym) —¹ addycja jodu cząsteczkow^rego (I2) do wiązań

podwójnych nienasyconych kw. tłuszczowych odcz. Hubla U (r-r Hg£b w alkoholu etylowym) —» katalizator reakcji

•    o zajściu reakcji addycji (obecności nienasyconych kwasów tłuszczowych) świadczy odbarwienie roztworu Hubla, którego zabarwienie pochodziło z jodu cząsteczkowego

1

   Tłuszcze stałe pochodzenia zwierzęcego (smalec, masło) nie są mieszaniną wyłącznie nasyconych kw. tłuszczowych, ale także zawierają w mniejszych lub większych ilościach kw.