16610

do dążenia do redukcji sektora publicznego poprzez jego prywatyzację. Jednak prywatyzacja oznacza dla państwa, zmniejszenie zakresu jego dominium, a więc zakresu jego władzy. Dlatego struktura instytucjonalna i kompetencje organów zarządzania sektorem publicznym i własnością państwową nie powinny przekreślać prywatyzacji ani jej hamować.

5)    Ponadto istnieje duży obszar konfliktowych interesów Skarbu Państwa jako właściciela z jednej strony i Skarbu Państwa jako skarbca, otrzymującego dochody budżetowe i finansującego wydatki państwa. Chociaż prywatyzacja jest ważnym warunkiem poprawy efektywności gospodarowania (ale nie jedynym), to bez względu na stale niezaspokojone potrzeby wydatkowe państwa dynamika prywatyzacji nie powinna być podporządkowana bieżącym potrzebom sfinansowania deficytu budżetowego, bez względu na jakość i finansowe efekty prywatyzacji.

6)    W sytuacji, gdy możliwości budżetowe (lub przepisy prawa) uniemożliwiają udzielenie państwowemu przedsiębiorstwu bezpośredniej pomocy finansowej, Skarb Państwa niekiedy stosuje szczególnie niebezpieczną metodę dysponowania swoim majątkiem. Mianowicie część lub całość wydzielonych części swojego majątku, w postaci akcji lub udziałów, przekazuje innemu państwowemu podmiotowi gospodarczemu w celu podniesienia wartości kapitałowej tego ostatniego albo celem umożliwienia mu następnie sprzedaży tak przekazanego majątku i zaspokojenia bieżących roszczeń.

Ta forma ukrytego subsydiowania firm państwowych nie „znad" ale „spod kreski", to znaczy nie z bieżących dochodów budżetowych lub z deficytu budżetowego, ale przez operacje na majątku państwa, godzi w zasadę przejrzystości i jawności finansów publicznych, narusza zasadę równego traktowania podmiotów gospodarczych oraz co najmniej duclia, jeśli nie literę ustawy regulującej dopuszczalne formy i zakres pomocy dla sektora przedsiębiorstw. Może być także wykorzystywana do wyprowadzania majątku i pieniędzy poza firmę, w ręce powiązanych politycznie, personalnie lub inaczej, firm prywatnych.

5.    Podstawowe funkcje polityki fiskalnej państw a

Funkcja alokacyjna polega na tym, że poprzez system finansów publicznych następuje alokacja zasobów z publicznych środkow - są finansowane zakupy dóbr i usług publicznych. Są to takie dobra i usługi, których celem jest zaspokojenie potrzeb zbiorowych i które na ogół nie mogą być efektywnie (lub w ogóle) dostarczane przez sektor prywatny i mechanizm rynkowy (z publicznych środków).

Funkc ja dystrybucyjna - związana z wtórnym podziałem dochodu narodowego - polega na tym, że z jednej strony państwo, zabierając część wypracowanych zysków przedsiębiorstw oraz ustalając cła i inne opłaty, wpływa bezpośrednio na koszty i opłacalność produkcji, natomiast z drugiej strony przez opodatkowanie dochodów osobistych państwo wpływa na wielkość dochodów pozostawionych w dyspozycji podatników, a przez to tak na ich siłę nabywczą, jak i na ich motywacje do pracy.

Funkcja stabilizacyjna wiąże się z wpływem deficytu budżetowego (lub nadwyżki budżetowej) na gospodarkę. Gospodarka rynkowa podlega cyklicznym wahaniom w fazie kryzysu koniunkturalnego, rozmiary produkcji i zatrudnienia spadają, jak również dochody, wydatki z tytułu świadczeń dla bezrobotnych zwiększają się. Następuje osłabienie aktywności gospodarczej. Pojawia się deficyt - to czynnik, który pozwala zahamować dynamikę spadku w fazie ożywienia koniunkturalnego, zwiększa się aktywność gospodarcza, rosną dochody, spadają wydatki na zasiłki. Ta stabilizacyjna funkcja w fazie kryzysu osłabia kryzys, a w fazie ożywienia występuje nadwyżka.

6.    Zakres fiskalnej redystrybucji w Polsce

Badanie związków statystycznych szeregów obrazujących zmiany udziałów dochodów i wydatków publicznych w PKB w poszczególnych krajach z dynamiką gospodarczą tych krajów nie wykazuje jednoznacznych silnych korelacji ani w Polsce, ani w innych krajach. Jeśli zaś chodzi o relacje dochodów czy wydatków publicznych do PKB, to na tle innych krajów, w tym także krajów w procesie transformacji, Polska mieści się w grupie krajów o relacjach najniższych.

Natomiast przy porównaniu polskich udziałów dochodów i wydatków publicznych w PKB w 2002 r. z odpowiednimi udziałami europejskich krajów OECD z końca lat sześćdziesiątych i w połowie lat siedemdziesiątych, kiedy osiągały one przeciętnie znacznie wyższą dynamikę PKB niż u progu XXI w., okazuje się, że polskie udziały wydatków w 2002 r. były większe niż jakiegokolwiek innego kraju w 1968 r., należały do największych w 1974 r. i były znacznie większe niż odpowiednie udziały najbiedniejszych wówczas krajów Zacliodniej Europy — Hiszpanii, Grecji i Portugalii (ale porównywalne z wydatkami w Irlandii w 1974 r.).

7.    Pojęcia deficytu budżetowego i deficytu sektora finansów publicznych

Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa w danym roku budżetowym stanowi odpowiednio nadwyżkę lub deficyt budżetu państwa.