1492317145

prywatyzacji sektora publicznego, co przyczyniało się w konsekwencji do rozszerzenia przedmiotowego zakresu ekspansji korporacji transnarodowych.

Transmisja założeń i wartości neoliberalnej myśli gospodarczej i politycznej oraz wizji organizacji życia gospodarczego i społecznego realizowana była kanałami rządowymi, poprzez ośrodki naukowe, stowarzyszenia i kręgi biznesowe.

Jako gospodarcze uwarunkowania procesów globalizacji korporacyjnej wymienia się najczęściej bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz handel międzynarodowy, które prowadzą do integracji gospodarek narodowych. Wzrost wymiany handlowej oraz przepływu kapitałów, oraz w mniejszym zakresie, siły roboczej nie jest zjawiskiem nowym i jako taki nie był określany w przeszłości mianem globalizacji²⁵. Jednak zmiany jakościowe w ludzkiej świadomości i tożsamości, a także w postrzeganiu i realizacji własnych interesów przez państwa, przedsiębiorstwa oraz innych uczestników procesów gospodarczych wskazują na zupełnie nową sytuację. Zdaniem W. Anioła²⁶ nierozstrzygniętym dylematem jest pytanie czy globalizacja jest zjawiskiem nowym czy starym?

Integracja gospodarki globalnej w system naczyń wzajemnie połączonych oraz unifikacja zachowań ekonomicznych przyczyniły się do przesunięcia środka ciężkości „impulsu globalizacyjnego” z państw na przedsiębiorstwa²⁷. Według A. Oraczewskiej²⁸ państwa same pozbawiły się gospodarczych instrumentów zarządzania i kontroli poprzez deregulację i liberalizację swoich gospodarek. Tym samym zrzuciły one odpowiedzialność za sprawy gospodarcze na wolny rynek, którego mechanizm wyrażający się swobodnym przepływem towarów i usług oraz kapitałów przez granice państwowe i ponad nimi, umożliwił przede wszystkim korporacjom transnarodowym osiągać największe korzyści z procesów globalizacji. Potwierdzają to dane liczbowe na temat rocznych przychodów i zysków w roku 2010 największych transnarodowych korporacji zawarte w tabeli 1.

Oprócz zmian w polityce wewnętrznej państw, istotny wpływ na proces globalizacji korporacyjnej wywarły zmiany regulacji podejmowane przez państwa na płaszczyźnie międzynarodowej dotyczące produkcji, rynku, warunków wymiany handlowej. Kluczowe okazały się trzy tendencje charakteryzujące kierunek tych zmian²⁹:

²⁵    Woods N., The Political Economy of Globalization, [w:] The Political Economy of Globalization, Woods N. (red.), London 2000, s. 1.

²⁶    Szerzej w: Anioł W., op. cit., s. 304-312.

²⁷    Zaorska A., Ewolucja państwa i jego działalności, [w:] Globalizacja, Mechanizmy i wyzwania. Warszawa 2002, Liberska B. (red.), s. 263.

²⁸    Oraczewska A., Korporacje transnarodowe w procesach globalizacji, [w:] Oblicza procesów globalizacji, Pietraś M. (red.), Lublin 2002, s. 85.

²⁹    Marzęda K., op. cit., s. 126.

17