20215

4. Rachunek nośników kosztów - koncentruje się na możliwie najtrafniejszym przyporządkowaniu kosztów pośrednich świadczeniom lub produktom. W metodzie tej do rozliczania kosztów wykorzystuje się nośniki kosztów, którymi mogą być pojedyncze produkty, grupy produktów, zlecenia, kanały dystrybucji, grupy konsumentów, itp..

W rachunku nośników kosztów wyróżnia się:

-    rachunek kosztów własnych (kalkulacja jednostkowa) - menedżerowie uzyskują odpowiedź na pytanie jaki poziom cen zapewniałby pokrycie poniesionych kosztów i realizację celów dotyczących zysku. A.Deyhle uważa, że rachunek kosztów własnych:

•    stanowi punkt wyjścia analizy wartości produktów i usług,

•    sprzyja szczegółowemu planowaniu,

•    umożliwia rzeczywistą wycenę zapasów,

•    stanowi podstawę tworzenia cen transferowych w obrocie między centrami,

•    stanowi podstawę podjęcia decyzji o wytwarzaniu u siebie lub alternatywnym zakupie usług i produktów na rynku,

•    pozwala rozpoznać problem minimalnej ceny, ustala ceny gwarantujące pokrycie kosztów i precyzuje przedziały cenowe w poszczególnych segmentach rynku.

-    okresowy rachunek nośników kosztów - odpowiada na pytanie z jakiego tytułu powstają koszty w danym okresie. Sporządza się go okresowo dla produktów, grup produktów, procesów, regionów czy klientów. Okresowy rachunek kosztów można uznać za instrument dochodzenia do gospodarności dzięki informacji na temat przyczyn powstawania kosztu.

Niekonwencjonalne rachunki kosztów w systemie controllingu.

Rachunek kosztów działań (Activity BasedCosting - ABC), rachunek kosztów docelowych (Target Costing). W krajach wysokorozwiniętych stosuje się też rachunek kosztów cyklu życia produktu (Life-Cycle-Costing), zarządzanie jakością (Total Quality Management), zarządzanie czasem (Time Management), ciągłe usprawnianie (Kaizen), reeingineering, zarządzanie kosztami, Lean-production, rachunek kosztów procesów, benchmarking, Lean-administration, zarządzanie kompleksowe, simultaneuseingineering, Lean-management czy outsourcing.

Metoda ABC polega na określeniu kosztów produktów, usług, kontraktów z klientami, transakcji z dostawcami itp., opartym na kosztach czynności koniecznych do wytworzenia produktu lub realizacji zamówienia danego klienta. Są to zarówno czynności produkcyjne jak i te, które są niezbędne do prowadzenia firmy. ABC jest metodą prowadzącą do ustalenia pełnych jednostkowych kosztów produktów, do których nie wlicza się kosztów ogólnych zarządu. W ABC grupuje się koszty pośrednie w przekroju działań, a następnie rozlicza się je na produkty za pomocą wielu różnych podstaw. Koniecznym jest, aby pomiędzy kosztami każdego działania a podstawą ich rozliczenia zachodził związek przyczynowo-skutkowy. Za podstawę rozliczania kosztów pośrednich w przekroju działań są przyjmowane rozmiary poszczególnych czynności.

Sposób kalkulacji kosztów jednostkowych w systemie rachunku kosztów działań jest konsekwencją następującego rozumowania:

•    na działalność gospodarczą każdej jednostki składa się szereg czynności i różnych procesów, zwanych działaniami, które są niezbędne do wytworzenia i sprzedaży określonych produktów;

•    wykonanie tych czynności wiąże się z zużyciem zasobów produkcyjnych, czyli powoduje powstawanie kosztów;

•    koszty są ponoszone w celu wytworzenia i sprzedaży produktów, lecz nie wyroby i usługi bezpośrednio, a działania są przyczyną ich powstawania.