160 Rozdział 5. Analiza zasobów ludzkich
Analiza kosztów zasobów ludzkich w firmie koncentruje się na badaniu ich poziomu, udziału w kosztach całkowitych, strukturze (zwłaszcza podziale na poszczególne funkcje kadrowe), dynamice. Bierze się pod uwagę różne kategorie kosztów pracy [Sajkiewicz (red.) 1999, s. 85]:
1. Ze względu na punkt odniesienia:
- całkowite koszty pracy - przypadające na cale przedsiębiorstwo,
- jednostkowe koszty pracy - przypadające na jednego zatrudnionego (lub godzinę pracy).
2. Ze względu na charakter zmienności:
- stałe koszty pracy - niezależne od wielkości produkcji,
- zmienne koszty pracy - zależne od wielkości produkcji,
- krańcowy koszt pracy - ustalany jako przyrost całkowitego kosztu pracy na jednostkę przyrostu zatrudnienia.
Niekiedy analizą obejmuje się jeszcze dalsze kategorie kosztów zasobów ludzkich, jak: koszty niepożądanych i szkodliwych zjawisk (np. spóźnień, absencji, fluktuacji), koszty niewłaściwego zarządzania zasobami ludzkimi, koszty postaw pracowniczych, koszty programów pomocy pracownikom oraz promocji zdrowia w miejscu pracy i in. [Cascio 2001], Poza tym bada się relacje pomiędzy różnymi wielkościami ekonomicznymi (np. produkcją, sprzedażą, zyskiem) a kosztami pracy. Na tej podstawie konstruuje się wskaźniki produktywności i rentowności kosztów pracy.
5.5.
Poza omówionymi wyżej, w przedsiębiorstwach prowadzi się jeszcze inne analizy, w szczególności dotyczące:
• wykorzystania czasu pracy,
• stanu zdrowotnego załogi,
• stanu bhp,
• dyscypliny pracy,
• adaptacji pracowniczej,
• integracji pracowniczej,
• zadowolenia i niezadowolenia.
Obok liczby zatrudnionych, czas pracy jest głównym miernikiem zaangażowania ludzi w pracę. Definiuje się go jako czas zużywany przez człowieka podczas realizacji zadań lub okres, w którym siła robocza jest wydatkowana w procesie wytwarzania dóbr i usług [Skowron-Mielnik 2001, s. 9]. W wielu zawodach i specjalnościach, gdzie rezultatu pracy nie sposób łatwo określić i zmierzyć (np. praca biu-