20534

komunikat: relacje nadawca/odbiorca jako bohater/bohaten

•    obraz autora w tekście i jego funkcja (podmiot czynności twórczych); tekstowy obraz odbiorcy - odbiorca wirtualny i modelowy;

•    wpływ środków przekazu na sens komunikatu;

Rodzaje komunikacji językowej:

•    kryterium bezpośredniości: komunikacja „do" i „wobec";

•    kryterium perswazyjne: gatunki mowy - pytanie, prośba, powitanie, pożegnanie, polecenie, sprzeciw;

•    kryterium informacyjne (teksty aktualne, dokumentacyjne czy publicystyczne oraz wykraczające poza aktualność, kulturowe, np. literackie);

•    kryterium formy i funkcji (mowa/pismo, wypowiedź spontaniczna/organizacja tekstu; opowiadanie i opis jako różne sposoby ujęcia tematu).

Cechy tekstu pisanego:

•    oderwanie od pierwotnej sytuacji komunikacyjnej, także od osoby autora;

•    dystans między nadawcą a odbiorcą: zmiana znaczenia „ja" „tu" „teraz"; brak niewerbalnych wskazówek (mimiki, gestykulacji);

•    wejście w sferę komunikacji publicznej;

•    powiązanie z technicznym środkiem przekazu - organizacja przestrzenna;

•    zwrócenie uwagi na kompozycję, konstrukcję komunikatu.

Utwór jako komunikat językowy (schemat Jacobsoną, zależność między językiem jako systemem a wypowiedzią)

f. reprezentatywna

f.ekspresywna
(	Kanat _ „
V \s/	\ ^
Nadawca	f. fatyczna

f.impresywna

<r

Kontekst-^ j poetycka

Komunikat ^ Kanat ^

Kod <    ^ - f.metajęzykowa

Kontakt

Odbiorca

Funkcje językowe: (jedna z nich zawsze dominuje w tekście i należy umieć ją wskazać)

•    ekspresywna - emotywna - spieszczenia, wykrzykniki

•    impresywna - konatywna, imperatywna - rozkaźniki, wołacze

•    poetycka - estetyczna, autoteliczna - „samocelowość", sztuka dla sztuki, zwłaszcza w tekstach literackich

•    reprezentatywna - symboliczna, kognitywna, demotywna, poznawcza, przedstawieniowa - porozumiewanie

•    metajęzykowa - metalingwistyczna - znaczenie wyrazów

•    fatyczna - nawiązanie i utrzymanie kontaktu

•    magiczna - tworzenie nowych światów (wyróżniana tylko czasem)

Zasady konwersacji, łamane przez literaturę:

•    ilość (tyle, by się dogadać)

•    jakość (szczerze, wyraźnie mówić, by być dobrze zrozumianym)

•    sposób mówienia (przejrzyście)

•    relewancja (adekwatność do sytuacji)

Tekst nieliteracki ma zazwyczaj granicę interpretacji, podczas gdy utwór literacki jest otwarty interpretacyjnie. „Teksty literackie otwarte są na twórczą zdradę"

Znaczenia (poziomy) języka:

•    system (langue) - zbiór znaków językowych + gramatyka

•    wypowiedź (parole) - komunikat, konkret, jednostkowa

•    społeczne użycie języka (language) (+historyczne) - dialekty, żargony

Wypowiedź (tekst): struktura zdań (budowa składniowa, rozwijanie informacji - [temat-remat]; spójność gramatyczna (łączenie poprzez spójniki, zaimki czy okoliczniki), logiczna i tematyczna (wspólny motyw, wątek)

Norma opisuje elementy systemu językowego uznawane za wzorcowe i poprawne, motywując to względami historycznymi, tradycją i kulturą językową, estetyką i uzusem. Powstanie normy językowej wymaga jej skodyfikowania i pojawia się w związku z powstaniem literatury piśmienniczej w danym języku. Norma językowa kodyfikuje przede wszystkim formę pisaną danego języka.

Style funkcjonalne - sposób wyrażania określonej treści: (dobór odpowiednich środków językowych ze względu na określony typ wypowiedzi i pełnione przez nie funkcje społeczne)

•    potoczny: w codziennych wypowiedziach

•    przemówień (retoryczny): ozdobny, kunsztowna budową zdań