20866

miejskich średniej wielkości praca jako wartość uplasowała się na ósmym miejscu (39,61 % wyborów, w tym dziewczęta 21,96 % i chłopcy - 17,65 %). Najwyższą, bo siódmą lokatę uzyskała praca w środowisku wiejskim (44,39 % wyborów, w tym dziewczęta 22,65 % i chłopcy - 21,75 %).

Jak można zauważyć, czynnikiem różnicującym zgłaszane przez uczniów deklaracje odnośnie do pracy jako wartości jest przede wszystkim środowisko, a w Krakowie także i płeć. Nikłe wybory tej wartości przez młodzież z dużego miasta są wymowne i zarazem niepokojące z wychowawczego punktu widzenia. Zgromadzony materiał badawczy nie pozwala jednak na dotarcie do wielu przyczyn tego zjawiska. Rozwiązanie owego problemu motywacji i uwarunkowań wyboru pracy jako wartości wymaga szerokich badań socjologicznych, a te były z założenia poza zasięgiem naszych zainteresowali

Wydaje się, że na stosunku młodzieży środowiska wielkomiejskiego do pracy jako wartości pragmatycznej zaważyły zjawiska współczesnej kultury masowej, w której centrum zainteresowania jest rozrywka. Ponadto w wymienionym środowisku większość uczniów nie zaznała niedostatków życia, wynikających z utraty pracy przez rodziców. Jak można przypuszczać, niezłe warunki materialne owej grupy badanych usuwają poza horyzont ich preferencji aksjologicznych wartość pracy. Sądzić także należy, iż u znacznej części tych uczniów pokutuje pogląd, że praca /praca fizyczna/ jest przeznaczona dla ludu. Jednak trudno jednoznacznie stwierdzić, jaki procent młodzieży z tegoż środowiska ma tego typu pracę w pogardzie.

Natomiast, jak już zaznaczyłem, znaczny odsetek badanych uczniów z miast średniej wielkości i ze wsi aprobatywnie wyraża się o pracy. W tych środowiskach praca jest ceniona, a na wsi wręcz można mówić o kulcie tej wartości. Daje więc o sobie znać pozytywny sposób wartościowania pracy. Pozytywny stosunek do pracy u dzieci wiejskich wyrabiają rodzice i środowisko lokalne. Już od najmłodszych lat dzieci są przysposabiane do prac w gospodarstwie domowym, w tym także do prac typowo rolniczych. Znają więc one trud i smak pracy, potrafią ocenić jej niezbędność w życiu codziennym oraz przydatność w kształtowaniu cech charakterologicznych i osobowościowych. Również młodzież z rodzin górniczych z dużym szacunkiem wypowiada się o pracy, uznając ją za kluczową wartość w życiu człowieka.

Niewątpliwie na takim podejściu do pracy zaważyły uwarunkowania społeczno-historyczne oraz religijne (np. większość młodzieży z wymienionych środowisk wybiera także takie wartości transcendentne, jak Bóg, i wiara). Widoczne jest tu wierność ideom głoszonym przez Kościół, iż praca jest prawem i obowiązkiem ludzi, ma głęboki sens humanistyczny, gdyż