24137

„Mąż i żona” (motto zapowiadające treść komedii: „Cudzego nabywając, swoje często tracim; kto po cudzą stwakę idzie, trzeba, żeby swoję stawił, czasem i zapłacił”). Schemat komedii, polegający na ukazaniu męża zdradzającego żonę i żonę jednocześnie zdradzającą męża, mógł być przejęty z komedii Stanisława Jaszowskiego pt Chwila płochości czyli Mąż i żona w jednym przypadku. Ale pełna zjadliwej ironii komedia Fredry przewyższała utwór Jaszowskiego. Fredro nie ograniczył się do ukazania ludzi łamiących dane sobie zobowiązania miłości, ale wskazał na przyczyny takiego stanu rzeczy (czyt. nuda &    spełnianie    zachcianek).

„Nowy    Don    Kiszotⁿ

W komedii powoływał Fredro do życia tytułową postać bohatera znanej powieści Cervantesa. Bohater Fredry kochał bardzo swoją kuzynkę Zofię, ale jego romantyczne podejście do miłości nie mogło pogodzić się z faktem, iż ojciec zezwalał na to małżeństwo tylko ze względów majątkowych. Karol porzucił dom i wyrusz>4 w świat, szukając czystych i bezinteresownych uczuć. Postanowił występować w obronie kobiet, zmuszanych do poślubienia ludzi bogatych. Fredro tak prowadził akcję, że postać Karola została ośmieszona (np. dziewica, której chciał bronie była przebranym służącym). W rezultacie bohater porzucił swoje „marzenia” i poprosił o rękę Zofii. Fredro widział w „nowych Don Kiszotach” śmiesznych dziwaków, żyjących w świecie literatury i kompromitowanych przez wydarzenia rzeczywistego życia.    „Śluby panieńskie czyli Magnetyzm serca”

Akcja Ślubów toczyła się w wieku XIX i obok panującego jeszcze obyczaju staropolskiego (nie istniało prawo młodych do decydowania o swoim losie; regułą powszechnie obowiązującą był układ zawarty między starszymi) dawał o sobie zna obyczaj inny, salonowy, kształtowany pod wyraźnym wpływem zachodnioeuropejskiego romansu sentymentalnego i mody francuskiej, która w tym okresie zaczynała wywierać wpływ na umysły młodych pokoleń. Kończyła się epoka, w której wystarczyła zgoda rodziców i pojawił się problem zdobywania serca panny. Fredro, wnikliwy obserwator obyczajowych nowinek i ten fakt rejestrował, pokazując, że w nowym układzie stosunków zaistniała konieczność starania się nie tylko o rękę, ale i o serce panny. I temu zjawisku złożył autor żartobliwy    hołd    w    Ślubach    panieńskich

„Pan    Jowialski”

Bohater utworu jest miłym, dobrotliwym i bogatym staruszkiem, właścicielem majątku zwanego Pustakówką. Podlega jednej namiętności: gawędziarstwu. Ma ponadto jedno pragnienie: chce być opisany w prawdziwej książce jako „pan gawęda” wraz ze swoimi przysłowiami. W ten sposób, dzięki postaci tytułowego bohatera, utwór przekształcił się formalnie w „komedię przysłów”. Nie ograniczając się do postaci gawędziarza autor wprowadził także postać pisarza Ludmira, który wybrał się „w teren” na poszukiwanie modelu dla swoich utworów. Na swojej drodze spotkał pana Jowialskiego i postanowił napisać o nim dzieło. W czasie pobytu w Pustakówce młody pisarz miał także inny cel -zdobyć rękę pięknej wnuczki Jowialskiego, Heleny. Bo jak w każdej komedii naszego pisarza, tak i tu literatura przeplatała się z życiem. Ludmir był z zawodu pisarzem, z zainteresowań- romantykiem. Fredro ukazał, że istotnym celem jego żyda było nie tyle napisanie ciekawego utworu co bogaty ożenek.

Pomnikiem staropolskiego obyczaju i kpiną z nowej literatury będzie również najwybitniejsza komedia Frediy: ZEMSTA.

II. Artystyczny kształt komedii

l.U    źródeł    komedii

Geneza utworu: Punktem wyjścia do napisania Zemsty stało się dla Fredry „historyczne podanie zwyczajów ojców naszych”. W roku 1828 Fredro ożenił się z Zofią z Jabłonowskich Skarbkową. W posagu wziął za nią klucz korczyński z połową starego zamku w Odrzykoniu.

2