Nabycie władania rzeczami:
-pochodne sposoby nabycia własności
a) nenio plus iuris aliuni transferre ptest quam ipse ha bet - nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa aniżeli sam ma
b) traditionibus et usucapionibus dominia rerum, non nudis pactis trensferuntur - własność na rzeczach przenosi się przez wręczenia i przez zasiedzenia, a nie przez gołe umowy (potrzebny był akt przejścia władzy, zasada późniejsza niż mancipatio i in iure cessio)
-pochodne sposoby przeniesienia własności
a) mancipatio - uroczyste kupno, mogli go dokonać tylko obywatele rzymscy (5 świadków, osoba trzymająca wagę, chwycenie ręką i formułka); zlikwidowane przez justyniana
b) in iure cessio (pozorny proces windykacyjny) - akt oparty na confessio in iure. czyli na uznaniu przez pozwanego roszczeń powoda w trakcie postępowania. Urzędnik w pierwszej fazie procesu dokonywał addictio. Nabywca w pierwszej fazie chwytał przedmiot pozornego sporu, wygłaszał formułkę stwierdzającą, a zbywca nie zaprzeczał = pretor zarządzał.
c) traditio - wręczenie, wydanie ( dotyczyło res nec mancipi ) - polegało na nieformalnym wręczeniu rzeczy z reki do reki (notem objecie wzrokiem). Warunki: zbywca był właścicielem, była zgodna wola a wręczenie następowało na podstawie słusznego tytułu.
A) traditio brcvi manu osoba nabywająca rzecz była jej posiadaczem naturalnym
B) constitutum possessiorum - zbywca przenosił własność rzeczy na nabywcę bez jej wydania
C) traditio longa manu wskazanie rzeczy z odległości
D) traditio symbolica - np. przez przekazanie komuś kluczy
d) usucapio - zasiedzenie - nabycie własności na skutek ciągłości posiadania przez czas określony prawem.
1. Prowadziło do nabycia prawa własności, jeżeli ktoś był w jej posiadaniu ( 1 rok -ruchomości <3 za justyniana>; 2 lata - nieruchomości <10/20> )
2. Wyłączenia: rzeczy nabyte kradzieżą, przemocą, wyjęte z obiegu, należące do skarbu państwa, zbiegli niewolnicy, grunty prowincjonalne. + <od Justyniana> działanie w dobrej wierze (bona fides - przekonanie, że wydający jest właścicielem rzeczy) i słuszny tytuł (titulus- ważna umowa, darowizna; tytuł słuszny (iustus) i prawdziwy (vems)), possesio -władanie rzeczą z wolą zatrzymania jej dla siebie w sposób nieprzerwany (przerwa: utrata posiadania lub wniesienie powództwa przez właściciela), tempus odpowiedni czas; wstrzymanie biegu zasiedzenia, np. żołnierz w czasie wojny (czas na wojnie jest wyłączony z zasiedzenia; do momentu kiedy nieletni stanie się letni nie biegnie czas zasiedzenia, bo sam nie może działać) res habilis - rzecz nadająca się do zasiedzenia
A) usucapio pro herede - majątek po nieobjętym spadku
B) usureceptio flduciae causa - odzyskanie przez zasiedzenie własnej rzeczy
C) longi temporis praescriptio - zasiedzenie nadzwyczajne, odrzucenie wymogu słusznego tytułu, dopuszczenie do zasiedzenia tą drogą rzeczy skradzionych; instytucja procesowa chroniąca właścicieli prywatnych gruntów prowincjonalnych, wydłużony czas w zależności od czy posiadacz i ten który twierdzi, że jest właścicielem mieszkają w jednej prowincji (10/20 lat). Forma zasiedzenia od Justyniana. <30 lat/ 401at grunty kościelne>; odrzucenie wymogu słusznego tytułu ♦usucapio_Jongi temporis praescriptio - zasiedzenie w prawie justyniańskim!
a)occupatio - zawłaszczenie, czyli nabycie rzeczy niczyjej fnp. zawładnięcie dzikim zwierzęciem, złowienie ryby, muszle z morza, mienie należące do nieprzyjaciela i znajdujące się na terenie państwa rzymskiego w chwili wybuchu wojny - res hostiles: res derelictae - rzecz porzucona; wyspa powstała na morzu - umila la mari uata) błaccesio - połączenie:
Ajnicruchomość+nicruchomość (np. alluvio - przymulisko; avulsio - oderwanie kawałka gruntu i przyłączenie trwałe do sąsiada; alveus derelictus - opuszczone koryto rzeki; insula in flumine nata -wyspa na rzece)