25296

północna (Góry Skandynawskie, Kaledońskie);

>yscllodllid (U rai);

oraz zachodnia i środkowa (Meseta Iberyjska, Masyw Centralny, Ardeny, Reńskie Góry Łupkowe, Schwarzwald, Harz. Masyw Czeski, Góry Świętokrzyskie, Wyżyna Wołyńsko-Podolska); na południu od strefy średnich gór i wyżyn ciągną się młode góry (Betyckie, Pireneje. Alpy, Apeniny, Karpaty, Dynarskie, Pindos, Stara Pianina), rozdzielone tektonicznymi zapadliskami.

-    Czynny wulkanizm występuje w południowych Włoszech (Wezuwiusz, Stromboli, Etna) i na Islandii (Hekla).

Budowa geologiczna:

-    Najstarszą częścią Europy jest Europa Wschodnia, stanowiąca platformę prekambryjską (tzw. Fennosarmację);

podłoże zbudowane jest z prekambryjskich skał metamorficznych i magmowych (głębinowych i wylewnych), intensywnie sfałdowanych podczas orogenez prekambtyjskich, a następnie zdenudowanych;

na podłożu leży pokrywa skał osadowych wieku od kambm do kenozoiku.

-    Zdenudowane skały podłoża odsłaniają się jako tarcze: ukraińska i bałtycka.

-    Na obniżonych częściach podłoża prekambryjskiego (niecka) pokiywa osadowa osiąga grubość od 5-10 tys. m;

na kopułowa tych nabrzmieniach podłoża, zwanych garbami lub wyniesieniami, pokrywa jest cienka.

-    Ważniejsze niecki:    nadkaspijska, moskiewska, peczorska, nadbałtycka, permska, rów

dniepizańsko-doniecki;

Ważniejsze wyniesienia: kursko-woroneskie, wołgo-uralskie, mazureko-białoruskie.

-    W zachodniej i środkowej Europie ostatnie ruchy górotwórcze odbywały się w paleozoiku; wynikiem ich było powstanie łańcuchów Kaledonidów i Hercynidów,

od wschodu ogranicza Europę hercyński łańcuch Uralu.

-    Łańcuchy Kaledonidów i Hercynidów są w przeważającej części denudowane i przeważnie nakiyte pokrywą osadowych skał dewońsko-kenozoicznych (na Kaledonidach) lub permsko-kenozoicznych (na Hercynidach), tworząc platfonnę paleozoiczną, wśród której wyróżniają się niecki: polsko-niemiecka, anglo-paryska i akwitańska.

-    Spęd pokrywy opadowej yyyjaniąją .się izolowane części zdenudowanych łańcuchów kalędońskich i hercyński cli: Sudety, Góry Świętokrzyskie, Masyw Czeski, Rudawy, Harz, Reńskie Góry Łupkowe. Ardeny, Masyw Centralny, Masyw Armorykański, Meseta Iberyjska, Dobrudża.

-    Europa południowa należy do strefy Alpidów; tworzą ją najmłodsze górv: Betyckie, Pireneje, Alpy. Karpaty, Apeniny, Dynarskie, Stara Pianina, Pindos.

-W osiowych strefach tych gór często występują masywy prekambtyjskie, kaledońskie i hercyńskie.

-    Strefa Alpidów zbudowana jest głównie ze skał mezozoicznych i trzeciorzędowych, które ostatecznie zostały sfałdowane w trzeciorzędzie (przed miocenem).

-    Góry te charakteryzuje budowa fałdowo-pałszczowinowa i łuskowa.

-    Wypiętrzaniu Alpidów towaizyszylo powstanie zapadlisk przedgórskich i śródgórskich, np. zapadlisko przędąIpejskie, przedkarpackie, panońskie.

2