25466

b)    Ogólne zasady prawa wyborczego

c)    Szczegółowe postanowienia proceduralne- sposób przeprowadzania wyborów i ustalenia ich ostatecznych wyników - przyznanie mandatów. Na ich dystrybucje wpływają- podział na okręgi, uprawnienia wyborcy, ustanowienie progów wyborczych, formuła wyborcza

3.    W ustabilizowanych, skonsolidowanych demokracjach systemy wyborcze zapewniają osiągnięcie 4 efektów:

a)    reprezentatywność władza w rękach tych. którzy mieli większe poparcie

b)    stabilność polityczna: wyłonienie większości zdolnej do powołania trwałego gabinetu

c)    zgodność działali rządu z preferencjami i oczekiwaniami większości

d)    pozytywna selekcja kadr: dobór najlepszych ludzi na stanowiska publiczne

4.    Ogóhie normy regulujące proces wyłaniania organów przedstawicielskich:

a)    Powszechność

b)    równość

c)    bezpośredniość

d)    tajność

e)    czasem też proporcjonalność

Zasada POWSZECHNOŚCI dopiero od XIX w.; wcześniej kraje stosowały cenzusy :

a)    Kwestia praw wyborczych kobiet- najpierw Finlandia 1906r, Norwegia 1913, Dania i Islandia 1915. Grecja 52 Szwajcaria 71. Portugalia 74

b)    Wiek- czynne prawo wyborcze- 18 lat (Austria 19). bierne- (Fin. Hiszp. Szwec. Port. Serb-18)

Wyłączenia: cechy lub właściwości, których posiadanie wyklucza udział w wyborach:

a)    skazanie wyrokiem prawomocnym za przestępstwo, ubezwłasnowolnienie

b)    posiadanie innego obywatelstwa

c)    zamieszkiwanie w innym państwie

Zasada RÓWNOŚCI. 2 aspekty - wszystkie głosy są sobie formalnie równe i o równej sile ( materialna równość głosu).

SYSTEM PLURALNEGO GLOSOWANIA- W. Bryt- obowiązywało kilka (3) okręgów wyborczych, w których można było oddać swój głos- miejsce zamieszkania, miejsce posiadania meruchomości. miejsce ukończenia uczelni wyższej, jeśli się pokrywało, to głosowało się dwa razy.

SYSTEM KURIALNY- przedstawiciele wybierani są przez różne grupy, wyróżnione na podstawie kryterium urodzenia i majątku.

Materialna równość jest trudna do osiągnięcia, występuje tylko w wyborach do niższych izb. pomocne w tym - normy przedstawicielstwa- wyznaczanie liczby mieszkańców, którą reprezentuje deputowany; zasada równości ma zapobiegać mampulacyjnym podziałom na okręgi wyborcze, wytyczanie ich granic- geografia wyborcza.

GERRYMANDERYZM-

Zasada BEZPOŚREDNIOŚCI - decyzja o ostatecznym składzie organu przedstawicielskiego należy do wyborców, którzy oddają swój głos na preferowanego przez siebie kandydata, nie korzystają z ciał pośrednich, głównie izby niższe, wyższe nie wszędzie.

Głosowanie na okręgowe listy partyjne- ustalane są przez partie więc wyborca tue może wyrazić swych preferencji personalnych;

Zasada TAJNOŚCI- warunki zapewniające wyborcom zachowanie tajemnicy ich wyborów; naruszeniem- GLOSOWANIE OBOWIĄZKOWE- pozwala na stwierdzenie absencji w kacie wyborczym i zastosowanie sankcji Wł, Austr. Belg.

5.    FORMULA WYBORCZA- reguła rozstrzygnięcia- sposób przeliczenia głosów na mandaty; istota systemu wyborczego bo wywołuje konsekwencje polityczne:

a)    s. większościowe- zwycięża partia otrzymująca więcej głosów tuż tywale w największej liczbie okręgów

b)    s. proporcjonalne- zwycięża partia otrzymująca najsilniejsze poparcie w skali wszystkich okręgów

c)    s. kombinowane (mieszane)- łącza obie formuły

6.    SYSTEM WIĘKSZOŚCIOWY- ZWYCIĘZCA ZGARNIA WSZYSTKO; korzystniejszy dla najsilniejszych ugrupowali zdolnych do zwycięstwa w znacznej liczbie okręgów wyborczych !

a)    większość względna(pluralisty system) - do brytyjskiej Izby Gmin:

-    rywalizacja odbywa się w okręgach jednomandatowych.

-    zwycięzcą kandydat o największej liczbie głosów

-    do zwycięstwa nie jest wymagana większość bezwzględna tj. więcej niż połowa głosów;

b)    większość bezwzględna (majoraty system), często by go uzyskać trzeba przeprowadzić drugą turę wyborów, szeregowanie wyborców według własnych preferencji (Irlandia)- SYSTEM ALTERNATYWNEGO GLOSOWANIA- GLOSOWANIE PREFERENCYJNE.

ZALETY WIĘKSZOŚCIOWEGO:

-prostota.

-    spersonalizowany charakter wyborów- głos oddawany na osobę a tue na partię

-    szansa wyboru osób cieszących się autorytetem.

-    eliminacja kandydatów luepopularnych

-    zapobiega rozczłonkowaniu organu przedstawicielskiego -promuje ugrupowania umiarkowane, nie sprzyja radykalizmowi