17954

a także predykcja wysokości stóp procentowych oraz poznanie konsekwencji ich zmian dla inwestycji, rynków aktywów oraz gospodarek.

W dalszej części rozdziału zostaną zaprezentowane - w sposób bardziej szczegółowy - podstawowe rodzaje wykorzystywanych na światowych rynkach finansowych stóp procentowych, ich istota i definicje, wzajemne zależności między tymi stopami, a także ich zastosowanie i interpretacje. W szczególności zostaną omówione relacje między stopami natychmiastowymi (kasowymi) i stopami forward (terminowymi), stopami dyskontowymi i stopami rentowności, a także między stopami nominalnymi, stopami realnymi oraz stopami efektywnymi.

1.2. Stopy spot (natychmiastowe) i forward (terminowe)

Większość uczestników rynków finansowych ma do czynienia z dwoma zasadniczymi rodzajami stóp procentowych:    stopami spot (stopami

natychmlastowymi)(spot ratę) i stopami forward (termlnowyml)(forwarc( ratę). To, który rodzaj tych stóp jest bardziej użyteczny zależy tak naprawdę od potrzeb inwestora I przyjętej strategii inwestycyjnej. W przypadku stóp procentowych spot dokonuje się transakcji na ściśle określony czas zakładając, że zawarcie tej transakcji następuje natychmiastowo. Z kolei stopy procentowe forward umożliwiają Inwestorowi uzyskanie dzisiaj informacji o poziomie oprocentowania pewnej transakcji, trwającej w ściśle określonym czasie, która rozpoczyna się w danym momencie w przyszłości. Także relacje na rynkach finansowych między stopami spot i forward nie są takie jednoznaczne i raczej trudno przewidywalne. Można bowiem obserwować zarówno sytuacje, gdy stopy terminowe są wyższe, równe, jak i niższe od stóp natychmiastowych.

Dosyć użytecznym instrumentem analitycznym i informacyjnym są stopy spot zestawione dla różnych okresów trwania określonej transakcji. Generalnie relację między stopą procentową spot a okresem zapadalności aktywów w określonej grupie ryzyka nazywa się strukturą czasową stopy procentowej (term stwcture of Interest ratę). W przypadku gdy strukturę tę uzyskujemy na podstawie analizy rentowności obligacji zerokuponowych, czyli analizy stopy dochodu w terminie do wykupu (yield to maturtty - YTM) tych obligacji, wówczas określą się ją jako krzywą dochodowości (yield curve). Na podstawie oceny struktury czasowej stopy procentowej można oszacować akceptowaną przez inwestorów stopę dla przyszłych okresów. Innymi słowy, utworzona na bazie stóp spot struktura czasowa stopy procentowej stanowi podstawę do szacowania stóp forward.

Inną sprawą jest zróżnicowanie poziomu stóp procentowych spot w czasie. Spotyka się sytuacje, że stopy spot opiewające na dłuższe okresy zapadalności mogą być zarówno wyższe. Jak I niższe lub równe, czyli tworzą się odpowiednio tzw. krzywe „wznoszące", krzywe „opadające" lub krzywe „poziome". Oznacza to, że na rynkach finansowych często występują różne stopy procentowe dla aktywów o Identycznym ryzyku, ale o odmiennym okresie zapadalności. W literaturze ekonomii i finansów próbowano wyjaśniać teoretycznie te zależności. Wśród kilku propozycji warto przybliżyć następujące z nich:

a)    teoria preferencji płynności;

b)    teoria segmentacji rynku;

c)    teoria oczekiwań

Teoria preferencji płynności zakłada, Ze generalnie inwestorzy wolą pieniądz w postaci gotówki niż inny dowolny mniej płynny instrument finansowy. Wynika to z tego, że im mniej płynny instrument finansowy tym większe ryzyko jego zamiany na gotówkę. Sytuacja taka może stać się mało komfortowa dla inwestora, gdyż będzie trudno zrealizować przykładowo nieprzewidywalne wydatki. Skoro zatem instrumenty o dłuższym terminie są generalnie mniej

fN lO