26161

Rozdział II.

Podział społeczeństwa przez różne szkoły socjologiczne z punktu widzenia różnych kryteriów.

Orientacja ekonomiczna obejmuje trzy rodzaje stanowisk teoretycznych wyjaśniających zjawisko klas społecznych:

1.    stanowisko „ogólne”

2.    stanowisko marksistowskie

3.    stanowisko Maxa Webera

Stanowisko „ogólne” stanowisko to ujmuje klasy społeczne jako wytwór stosunków gospodarczych i sposobów produkcji, jakie rozwinęły się w okresie industrializmu w Europie. Źródła klasowego podziału są to określane w sposób bardzo ogólny i wieloznaczny. Przedstawiciele tego stanowiska wyróżniali dwie klasy : produkcyjna i nieprodukcyjną. Do klasy produkcyjnej, użyteczne społecznie należą przedsiębiorcy, robotnicy, rolnicy. Są to 3 kategorie, które wytwarzają dobra i usługi, produkują , tworzą dochód narodowy. Do klasy nieprodukcyjnej należą ci wszyscy, którzy nie produkują, nie wytwarzają, ale żyją z cudzej pracy. W tym ujęciu nie posiadanie środków produkcji, nie własność, ale sposób jej użytkowania i tworzenia dóbr i usług klasyfikuje jednostki i kategorie ludzi w społeczeństwie do jednej z tych klas głównych.

Klasy społeczne są w tych analizach ujęte bardzo ogólnie w kategoriach grup społeczno-zawodowych, udziału we władzy, rodzaju i poziomu kwalifikacji.

Stanowisko marksistowskie. Według Karola Marksa społeczeństwa ludzkie, poza okresem wspólnoty pierwotnej , były społeczeństwami klasowymi. Podział na klasy wytworzył się wraz z rozwojem techniki wytwórczej i podziałem pracy oraz prywatnej własności środków produkcji, które umożliwiły przewłaszczenie przez właścicieli środków produkcji, części wartości wytworzonych dóbr (wartości dodatkowej) wytworzonych przez „ludzi zależnych”, niewolników pańszczyźnianych czy poddanych chłopów, robotników najemnych.

Klasy społeczne w ujęciu materializmu historycznego są to wielkie zbory ludzi pozostające w jednakowym stosunku do środków produkcji tzn. zbiory ludzi posiadających środki produkcji lub zbiory ludzi żyjących z pracy najemnej. Stąd też podstawowy podział na klasy w społeczeństwach nowożytnych to podział na klasę posiadająca i klasę robotniczą.

Ogólnie można powiedzieć, że rola marksistowskiej teorii klas społecznych sprowadza się w socjologii do ustanowienia pewnego teoretycznego wzorca strukturalnej analizy