18026

zawodowych. Dokonuje się tego poprzez zmianę hierarchii poszczególnych norm, podanie swoistych (i obowiązujących przedstawicieli tego zawodu) zasad preferencji wartości w sytuacjach konfliktowych (np. w deontologii lekarskiej zasada - primum non nocere), wskazanie uprawnień przedstawicieli danego zawodu, które są pochodną pełnionych przez nich zadań (np. obowiązek nauczyciela do przekazywania wiedzy lub obowiązek adwokata obrony oskarżonego, którego osobiście uważa za winnego). Kodeksy etyczne posiadają głównie te zawody, których przedstawiciele na co dzień mają do czynienia z wartościami szczególnie cenionymi, jak zdrowie i życie człowieka (etyka lekarska), wolność (etyka adwokata, sędziego), kształtowanie osobowości wychowanka (etyka nauczyciela) lub te zawody, których wykonywanie wymaga posiadania nie tylko wiedzy i umiejętności technicznych, ale także pewnych kwalifikacji moralnych, gwarantujących właściwie pod względem etycznym wypełnianie obowiązków zawodowych (np. uczciwość zawodowa sprzedawcy lub solidność rzemieślnika).

Natomiast w „Etyce bezpieczeństwa" etyka zawodowa (inaczej moralna) rozwijana wokół dobra danego zawodu (dobra moralnego). Jest to etyka urzeczywistniania potrzeb, pragnień i zamiarów przedstawicieli danego zawodu, danej firmy, organizacji i instytucji. Etyka ta ma rozległą tradycję związaną z intensywną industrializacją i dyferencjacją zawodową charakterystyczna dla cywilizacji przemysłowej (industrialnej).

Przedmiotem etyki jest wszystko to, co jest związane z funkcjonowaniem moralności w trzech płaszczyznach, które są jednocześnie jej podstawowymi działami

•    Metaetycznej - logiczna analiza języka etyki oraz jej metodologię;

•    Deskryptywnej (opisowej) - zajmuje się wyjaśnieniem zjawiska moralności;

•    Normatywnej - usiłuje formować określone, pożądane sposoby zachowań moralnych przez ustalenie systemów norm moralnych.

Jej przedmiotem - co podkreśla wielu etyków - jest praktycznie biorąc wszystko to, co oceniamy, i co wywołuje reakcje typowo etyczne. Przyjmując rozróżnienie trzech płaszczyzn i działów etyki można ja holistycznie (całościowo) zdefiniować następująco: etyka jest wiedzą o tym co dobre i złe w obyczajach, zwyczajach oraz zachowaniach ludzi zmierzających do doskonalenia cnót i unikania lub eliminowania wad w swym działaniu i jego skutkach.

Istota etyki zawodowej.

W literaturze brak jest precyzyjnej definicji etyki zawodowej można spotkać rozmaite określenia.

Wg Z. Ziembińskiego „przez etykę zawodową jakiejś grupy rozumie się najczęściej doktrynę moralną systematyzującą oceny i normy moralne związane z wykonywaniem określonego zwodu, względnie formułującą normy moralne postulowane do przyjęcia przez przedstawicieli danego zawodu"¹

Często etykę zawodową zawęża się do norm zapisanych.

Np. I. Lazari-Pawłowska w książce pt. “Etyka Pisma wybrane" podaje następujące określenie: "Etyką zawodową będę tu nazywać spisane normy odpowiadające na pytanie, jak ze względów moralnych przedstawiciele danego zawodu powinni, a jak nie powinni postępov\ać. Etyka zawodowa występuje w postaci norm zinstytucjonalizowanych (kodeksy, przysięgi, ślubowania) oraz norm formułowanych jako indywidualne propozycje, luźne lub stanowiące zespół postulatów'². Autorka

2

1

Z. Ziembiński, Podstawy nauki o moralności. Pomarł 1981.