26511

Subiektywne przesłanki odpowiedzialności karnej. Wina.

—    zasada subiektywizmu = indywidualna wina (nullum crlmen sine culpa) -

problemy od strony zewnętrznych mechanizmów (uznanie lub nie wolnej woli jednostki - szkoły prawa karnego) i od strony konstrukcji wewnętrznej pojęcia.

—    Podział na winę umyślną i nieumyślną:

*    Wina umyślna - różne postacie złego zamiaru o 2 elementach: świadomość i wola

—    zamiar bezpośredni (dolus directus) - świadomość sprawcy i jego wola jest nastawiona bezpośrednio na popełnienie przestępstwa

—    zamiar wynikowy (ewentualny - dolus eventualis) - świadomość sprawcy i jego wola nie jest nastawiona bezpośrednio na popełnienie przestępstwa, ale przewiduje on możliwość i godzi się z ewentualnością jego popełnienia.

—    w systemie prawa austriackiego - zamiar pośredni (dolus indirectus) -sprawcy działającemu w złym zamiarze przypisuje się wszystkie, nawet nie zamierzone następstwa czynu - tutaj wola sprawcy była nastawiona na skutek mniej przestępny - krytyka w nauce ze względu na domniemanie złego zamiaru.

—    różne formy winy umyślnej: dolus praemeditatus - zamiar przestępny podjęty po namyśle, dolus repentinus - zamiar podjęty pod wpływem nagłego impulsu, dolus generalia - zły zamiar skierowany do osiągnięcia skutku przestępnego ogólnie tylko przez sprawcę określonego, dolus alternativus -zamiar zamienny, skierowany przez sprawcę zamiennie na różne rodzaje skutku przestępnego itp.

*    Wina nieumyślna:

—' lekkomyślność (wina nieumyślna świadoma) - sprawca działał bez złego zamiaru, ale mając świadomość, że działanie jego wywoła skutek przestępny bezpodstawnie przypuszczał, że go uniknie

-* niedbalstwo (wina nieumyślna nieświadoma) - sprawca w ogóle nie miał świadomości przestępności skutków swego działania, choć mógł i powinien był ją posiadać

—    Anglia - do dziś brak jasnego sformułowania winy - wyróżnienie pewnych form winy (zamiar, lekkomyślność, niedbalstwo) ale różne od kontynentalny, definicje umowne, a granice płynne, np. z czasem przyjęto domniemanie złego zamiaru na skutek rozszerzającego interpretowania zamiaru, a niedbalstwo ujmowane też wg obiektywnych kryteriów tak wykształciła się teoria odpowiedzialności karnej obiektywnej.

—    Wyodrębnienie czynników wyłączających odpowiedzialność karną z powodu braku elementu podmiotowego przestępstwa (okoliczności wyłączające winę) -» poczytalność - zdolność rozpoznawania własnych motywów postępowania i zdolność należytego nimi kierowania. Przyczyny niepoczytalności:

*    wiek - 3 systemy:

-* System trzech okresów (z prawa rzymskiego i kanonicznego) - okres dzieciństwa - bezwarunkowo nieodpowiedzialny, okres niedojrzałości -odpowiedzialny warunkowo. okres dojrzałości - odpowiedzialność bezwarunkowa - kodeksy karne niemieckie, rosyjski z 1903 r.. polski z 1932 r.. Dla nieletnich środki wychowawcze i poprawcze, łagodniejsze kary

—    System pośredni trzech okresów - kodeks austriacki, w fazie środkowej (10-14) - odpowiedzialność bezwarunkowa, ale zmniejszona (częściowa) - zbrodnia - tylko część kary, występki i wykroczenia niekarane.

—' System dwóch okresów - Codę penal - do 16 roku odpowiedzialność warunkowa (o ile działał z rozeznaniem) - w 1912 r. reforma na system 3 okresów.

*    stan umysłowy - 3 metody określania niepoczytalności: