26540

$ 109. Rzymskie prawo własności. Pojęcie i znaczenie.

Brak wyraźne) definicji własności, wobec tak różnych jej form, pojmowana jest intuicyjnie

Podmioty i przedmioty praw a własności

-    pełne prawo własności kwirytamej mógł posiadać:

-    obywatel rzymski

-    wolny

-    sui iuris

-    peregryni tylko według ius gentium oraz icli praw miejscowych

-    własność mogła obejmować wszystkie res in patrimonio

-    bardzo szeroki katalog dóbr (grunty, budynki, niewolnicy, ruchomości)

-    własność nieruchomości obejmowała:

-    grunt

-    budynki, rośliny, zwierzęta itp. na gruncie (+ fructus)

-    słup powietrza (+ ptactwo)

-    wnętrze ziemi (+ kopaliny)

-    doniosłe skutki gospodarcze:

właścicielami czynników produkcji były osoby fizyczne,

nie skrępowane prawem lennym czy też państwowymi regulacjami

Zakres praw a w łasności

-    posiadanie

-    używanie (też zużywanie)

-    zniszczenie

-    porzucenie (w skrajnych przypadkach porzucenie chorego niewolnika)

-    pobieranie pożytków (do fructus należał też płód niewolnicy)

-    rozporządzanie (sprzedaż, zamiana, darowizna, spadek

oddanie w użytkowanie, w zastaw, na przechowanie, emfiteuza, superficies)

Ograniczenie praw a w łasności

-    niegospodarność, marnotrawienie, zaniedbanie gruntu

(w skrajnych przypadkach zarząd dóbr mógł być powierzony kuratorowi)

-    wywłaszczenie dla dobra publicznego (za dominatu, decyzją magistratury)

-    ograniczenia sanitarne (lokalizacja cmentarzy), komunikacyjne (dostęp do dróg),

budowlane (wysokość i lokalizacja budynków)

-    ograniczenia z prawa sąsiedzkiego, np. właścicielem owoców jest właściciel drzewa

(nawet jeśli spadły na grunt sąsiada)

Współwłasność więcej niż 1 właściciel tej samej rzeczy, np. niewolnika

-    podział prawa do rzeczy niepodzielnej

-    każdy współwłaściciel miał określony ułamkowo udział

-    mógł go sprzedać bądź zastawić

-    o całej rzeczy decydowali wszyscy współwłaściciele