26621

11 września, po Biesłanie, w trakcie kryzysu ekologicznego, ciągłych ludobójstw, powraca jednak pytanie, czy w kontekście tego postępu stajemy się duchowo dojrzalsi, bardziej odpowiedzialni i otwarci na drugich. Z tych wątpliwości i pytań zrodziła się nie tylko chrześcijańska krytyka nowożytności, ale także postmodernizm. Czym on jest⁹ Jakimś antymodemizmem⁹ Czy to jest jakiś kryzys modernizmu? Zmęczenie, ale zarazem trwanie w nim⁹ Czy jego krytycy dlatego z takim zapałem go diagnozują, bo czują coś z niego w sobie?

Podajmy na początek rodzaj roboczej definicji.

Postmodernizm wyraża się utratą wiary w instrumentalny rozum i możliwość uchwycenia sensu historii oraz brakiem zaufania do ideologii (tzw. wielkie teksty), systemów intelektualnych, politycznych, ekonomicznych i edukacyjnych. Postmodernizm jest zatem nie tylko pojęciem filozoficznym, lecz także pojęciem opisującym ludzkie postawy, zachowania, wzory myślenia, poglądy na sztukę, politykę i religię.

Postmoderna w sztuce

Sztuka dochodzi w postmodernie do wielkiego znaczenia - jeśli wszystko jest grą, wszystko może też być sztuką (tont est art...), dla której charakterystyczne jest - według Kennetha Gergena - „zmącenie gatunków”

Ogólnie uważa się, że początki tego nurtu tkwią w teorii kultury (Rudolf Pannwitz, 1917, Irving Howe, Leslie Fiedler). W latach 30. XX wieku Federico de Onis używał terminów „postmodernizm”, „postmodernistyczny” na obszarze literaturoznawstwa dla opisania kierunku w poetyce, która reagowała na ekscesy modernizmu literackiego (1934). Arnold Tonbee w 1947 roku mianem „postmodernistycznego” określał przejście od państw narodowych do działań na poziomie globalnym, ogólnoświatowym. W literaturze amerykańskiej mówi się o postmodernism fiction jako o typie powieści, związanym z nazwiskami R Coopera, W. Gassa, a przede wszystkim J. Bartha.

W architekturze (Charles Jencks) mianem postmodernizmu określa się:

-    zerwanie ze stylowością i liniowym postępem, mieszanie stylów,

-    tworzenie dziwnych konstrukcji, zapożyczonych z obcych kultur lub przeciwstawnych środowisk;

-    odcinanie tego, co dekoracyjne i nieistotne i dawanie pierwszeństwa formom transcendentnym, tj budynkowi-samemu-w-sobie,

Ponowoczesny budynek jest w związku z tym zaprojektowany tak, by przemawiał wielorakimi dialektami. Klasyczne kolumny i luki łączy się z plamami jasnego koloru, ornamentacyjną metaloplastyką, fryzami zaprojektowanymi tak, by mówiły rozpowszechnionymi glosami kultury Znany architekt Yenturi (1977), cytowany przez Gergena: „Lubię elementy.

2