2690

definicji .Przesłanki jakimi kieruje się jednostka umieszczając siebie w obrębie kategorii mogą być bardzo różne. Teoretycznie jest możliwa sytuacja , w której każdy członek grupy będzie określał swoją przynależność do grupy w inny sposób. W przypadku klasy szkolnej jest to raczej niemożliwe - sposób tej kategoryzacji został narzucony przez dyrekcję szkoły. Poszczególne dzieci zidentyfikowały siebie jako członków tej samej klasy szkolnej.

Głównym czynnikiem kategoryzacji były więc naciski ze strony 'innych' ( szkoły, rodziców, kręgu społecznego ) aby dzieci określiły siebie jako uczniów jednej klasy . Turner wymienia inne czynniki mogące stać się podstawą dla kategoryzacji. Są to : podobieństwo, wspólne losy, bliskość, wspólne zagrożenie. Spróbuję omówić je po kolei .

Podobieństwo może być tą cechą członków grupy, którą można postrzegać w wielu aspektach i na wiele sposobów. Jednak dzieci, które 1 -go września widzą w szkole po raz pierwszy swoich towarzyszy nie mogą nie zauważyć pewnych oczywistych podobieństw . Kluczową rolę odgrywa tu przede wszystkim ten sam wiek w niektórych wypadkach także ta sama płeć . Można powiedzieć jednak , że podobieństwa te są w świecie ludzkim tak powszechna i podstawowe , że nie mogą (lub mogą rzadko, w wyjątkowych okolicznościach ) być efektywnymi czynnikami przeprowadzania przez ludzi podziału na grupy społeczne . W wypadku opisywanej przeze mnie klasy szkolnej mogą pełnić przede wszystkim rolę wspomagającą taki podział, zwłaszcza że w połączeniu z innymi czynnikami jak choćby wspólne zagrożenie ze strony dorosłych podobny wiek nabiera większego znaczenia . Do kwestii relacji między dziećmi (uczniami ) a dorosłymi (przede wszystkim nauczycielami ) jeszcze powrócę. Innym podobieństwem , mam wrażenie nawet ważniejszym przy przeprowadzaniu

kategoryzacji, był fakt, że wszystkie dzieci wybrane do nowopowstałej klasy czwartej "a" miały najlepsze wyniki w sporcie i wysokie oceny z innych przedmiotów . Stanowiły one nawet swego rodzaju szkolną elitę . Fakt ten mógł sprawić , że klasa stała się dla dzieci grupą bardzo atrakcyjną , co mogło z kolei przyczynić się do wzrostu spójności w grupie . Spójność byłaby w tym ujęciu skutkiem kategoryzacji jako bezpośredniej przyczyny powstania grupy społecznej. Jak już wcześniej pisałam zjawiska dodatniego waloryzowania własnej grupy i dyskryminacji grup obcych ujawniły się bardzo wcześnie zanim jeszcze dzieci poznały się dobrze i zanim pojawiły się pierwsze przyjaźnie . Naśmiewanie się z kolegów z innych klas miało właśnie miejsce przede wszystkim podczas rywalizacji sportowej. Odwołując się do Modelu Identyfikacji Społecznej można wyjaśnić to poprzez wskazanie , że wybitne zdolności sportowe uczniów były dość istotnym czynnikiem kategoryzacji.

Wróćmy teraz do kolejnych czynników kategoryzacji wymienionych przez Tirrnera . Następnym czynnikiem w kolejności są wspólne losy. Pod tym względem dzieci nie mają wielu doświadczeń żyriowych , które mogłyby stać się podstawą podziału ludzi na grupy. Nie znaczy to jednak, że nie mogą mieć ich wcale . W przypadku 'mojej' klasy szkolnej wiem na pewno, że niektórzy jej członkowie pamiętali się z przedszkola , dzieli pewne wspólne doświadczenia z czasów , w których nie byli wystarczająco dojrzali umysłowo i społecznie aby stworzyć grupę. Jeszcze innym czynnikiem mogącym przyczyniać się do kategoryzacji jest bliskość fizyczna . Także ten czynnik mógł mieć wpływ przy powstaniu klasy jako grupy społecznej. Dzieci pozostawały w fizycznej bliskości nie tylko w sali zajęć , ale mieszkały także w większości w jednej dzielnicy miasta .widywały się czasami na itlicach. Fizyczna bliskość sprzyja oddzielaniu własnej grupy od 'obcych', ponadto nie tylko ułatwia , ale nawet wymusza wzajemne kontakty , niezbędne dla powstania grupy społecznej w jej klasycznym rozirmieniiL Kolejnym czynnikiem poznawczym sprzyjającym wyłonieniu się grupy społecznej według koncepcji Turnera jest wspólne zagrożenie . Czy dzieciom w klasie może coś zagrażać ?Tak . Tym zagrożeniem są dorośli, nauczyciele wymierzający kąty, zmuszający do nauki, rozdzielający stopnie .