27465

o Od założenia Rzymu - okres prawa archaicznego: dominowało prawo zwyczajowe, w ograniczonym zakresie tworów prawa obowiązuje poprzez leges regie (formowane przez króla), od czasów republiki ustawy na zgromadzeniach obywatelskich; Prawo XII Tablic było pierwszą próbą zebrania w jednym tekście prawnym wszystkich reguł, próba kodyfikacji prawa; dalsza ewolucja nie wydała jednak metody wydawania kompleksowych ustaw, wybierano raczej wydawanie szczegółowych. Prawo było stosunkowo proste, obowiązywało głównie drobnych rolników o 218-26 pne - okres prawa przedklasycznego: istotny rozwój terytorialny i ekonomiczny po wojnach punickich, Rzym staje się lokalnym mocarstwem; pojawiają się nowe relacje handlowe, rośnie poziom zamożności, pojawiają się nowe wpływy kulturowe (odziaływanie filozofii greckiej); zatem ze względu na rozwój gospodarczy pojawia się konieczność budowania efektywnego prawa. Istniały też ważne dwa czynniki prawotwórcze: działalność urzędnicza pretorów (mieli uprawnienie jurysdykcyjne określania jakie sytuacje korzystają z ochrony prawnej, a jakie nie) oraz jurysprudencja (opinie prezentowane przez uczonych prawników. W prawie przedklasycznym ma swoje korcenie sposób myślenia o prawie.

o 27 pne - 284 r. - okres prawa klasycznego: pojawia się pryncypat, kończy się rozwój prawa poprzez leges. W miejsce leges pojawiają się uchwały senatu; umacnia się stopniowo pozycja princepsa i słabnie znaczenie urzędników jurysdykcyjnych. Efektem tego jest ogłoszenie w połowie II w n.e. edyktu Hadriana - edyktu perpetuum -zakończył on działalność urzędników. Rozwijała się wówczas najsilniej jurysprudencja. Po Dioklecjanie trudno jednak mówić o samodzielnej jurysprudencji.

284-565 r. - okres prawa poklasycznego: Pojawia się także nowy czynnik rozwoju prawa: konstytucje i kancelarie cesarskie (prawnicy zasiadają w kancelarii cesarza). Okres poklasyczny pokrywa się z dominatem. Prawo publiczne - instrument oddziaływania na politykę. Prawo prywatne. Prawo staje się nowym instrumentem osiągania określonych celów w sferze religijnej. Prawne kształtowanie się treści umowy. Punkt ciężkości prawa rzymskiego przenosi się na Wschód. Następuje zbiurokratyzowanie prawa, co przekłada się na prawo prywatne - rośnie znaczenie formy pisemnej (wcześniej gł. Forma ustna). WIV stuleciu kryzys ekonomiczny dotyka Rzym (wzrost znaczenia gospodarki naturalnej, mała atrakcyjność pieniądza) konieczność dostosowania się prawa. W ramach tego okresu wyróżnia się okres panowania Justyniana (527-565). Obejmował on władze w ramach idei odnowienia cesarstwa (potęga militarna i terytorialna, odnowienie w wymiarze religijnym, odnowienie w wymiarze prawnym - w wyobrażeniu Justyniana było to przywrócenie świetności prawa okresu prawa klasycznego). W pierwszej połowie VI wieku kieruje się uwagę do starego prawa, uważając, że to ideał prawa, instrumentem przywrócenia idealnego porządku były teksty prawne: Instytucji, Di Gęsta oraz Kodeksu.