page0404

400

wina¹), i nadał jej formę zasadniczego prawa rozwoju osobników. Prawo to brzmi: »Ontogeneza jest skróconem i szybkiem powtórzeniem filogenezy, zależnem od czynności fizyologicznych dziedziczności i przystosowania^ W myśl więc tego prawa można w stadyach rozmaitych rozwoju embryonalnego osobników z wyższych gatunków śledzie historyę rozwoju, jaki przebiegali przodkowie bezpośrednich rodziców osobnika. Prawo to jest zasadnicze, tak utrzymywał Haeckel, i nie zna też żadnych wyjątków²); zatem i co do zarodka człowieka sprawdzić się musi, iż »historya pnia jest prawdziwą przyczyną historyi zarodka. Bez tamtej wogóle nie istniałaby ta ostatnia«.

Wielu przyrodników uznało to prawo bez protestu. Uczono więc za Haecklem, że jaju początkowemu form zwierzęcych doskonalszych odpowiadają ameby jednokomórkowe; moruli lub blastuli (stadya różniczkującego się jaja zarodkowego) mają odpowiadać organizmy takie, jak Salinella albo niektóre toczko-wate; stadyum gastruli mają odpowiadać pewne gąbki wapienne, których ciało się składa z dwóch warstw komórek, zewnętrznej i wewnętrznej Do składu ciała kręgowców niższych należy tak zw. struna grzbietowa (chorda dorsalis); otóż tę strunę spotykamy u kręgowców wyższych tylko w stadyach pierwszych ich życia zarodkowego; rozwój zarodków rybich a zwierząt ssących ma być całkiem podobny aż do chwili powstawania w nich tak zw. łuków i kieszeń skrzelowych, poczem dopiero zarodki ryb zbliżać się zaczynają coraz więcej do formy rodzicielskiej, natomiast zarodki ssawców mają naśladować kształty płazów i gadów, następnie przybierają formę klasy, a dopiero w końcu rozwoju można rozróżnić cechy gatunkowe³).

Na swe atoli nieszczęście wydał Haeckel w r. 1868 książkę: »Die natiirliche Schópfunsgeschichte«, i w niej na str. 242 pomieścił ryciny jaj zarodkowych człowieka, małpy i psa, a na str. 248 ryciny zarodków psa, kury i żółwia. Wówczas profesor

*) Ern. Haeckel: Generelle Morphologie der Organismen. Berlin 1866. II Bd., str. 300.

^a) Ern. Haeckel Die Gastraeatheorie. Jenaische Zeitschr. fdr Med. ur.d Naturw. 1874, str. 5, 40.

*) Prof. Nusbaum: Rozwój życia organicznego, str. 250. Por. także bardzo dobrze napisany artykuł ks. Prof. Kaz. Waisa: Spór o pochodzenie gatunków. Przegląd kościelny. Poznań 1906, str. 269 nastp.

http://rcin.org.pl