page0402

400 PLATON.

przyczepione ’) a z nich zapędliwa ma sobie powierzone serce, skąd jak ze stacyi centralnej, krew żyłami rozchodzi się po calem ciele²), pożądliwa zaś wątrobę by w nią wpatrzona, jak w lustro, odgadywała życzenia i zamiary duszy przewodniej, boskiej ³); słysząc nareszcie, że krew wszędzie krążąca donosi bezustannie duszy mózgowej czyli nieśmiertelnej, o każdem wrażeniu, o każdem poruszeniu wewnątrz czy zewnątrz ciała, a na odwrót wszystkie jej rozkazy udziela z szybkością błyskawicy duszom niższym ⁴), trudno zrozumieć, że wielu, nawet Henr i Martin, uważało dusze niższe za byty samodzielne, zaopatrzone we wszystko, czego potrzeba do istnienia jednostkowego⁵). Ze taka nie mogła byc intencya Platona, gdy przy nieustalonej terminologii swojej, nazywa czasem duszą, co nią nie jest, dowodzi jego teorya wrażeń zmysłowych. Głos n. p. powstaje, gdy wstrząśnienie powietrza po przez uszy, mózg i krew dochodzi do duszy⁶). Słyszy zatem dusza i to nieśmiertelna, bo ta tylko w mózgu przebywa, a jakże nie miałaby słyszeć, posiadająca od początku dwa sobie właściwe ruchy, tożsamości i odmienności⁷), t, j. poznawania idei niezmiennych i percepcye zmysłowe. Podobnież dusza główna widzi bez pośrednictwa dwóch innych, a gdy dodamy, że mnóstwo wrażeń, zwłaszcza przez zmysł widzenia, dochodzi świadomości, nie budząc żadnej przyjemności ni boleści^e), zatem bez poruszenia tak zwanych dusz niższych, powiemy, że nazwa ta, w braku ściślejszej, oznacza tylko pewne funkcye, odbywane do czasu za pomocą narządów cielesnych, pewne stosunki fizyczno-psychiczne, którym dusza podlega, dopóki przebywa w ciele, mającem serce i krew, wątrobę i zmysły. Emocye duszy, wywoływane każdą modyfikacyą obiegu krwi i bicia serca, mogą w języku poetycznym nazywać się częścią śmiertelną duszy, nawet duszą śmiertelną, bo ustają, razem z ostatniem uderzeniem prze-

^J) T i m. p. 73 d.

*) T i m. p. 7° b.

*) T i m. p. 71 b.

*) T i m. p. 70 b; 77 e.

⁶) Etud, sur le limie I p. 34. ^e) Tim. p. 67 b.

rapióSou; 8'j'o oilcaa etc. Porów, także p. i p. 37 a—c.

’) T i m p. 44 d: ta; piv Si)

36 c, gdzie oba ruchy szczegółowo opisane ®) T i m.. p. 64 d.

http://rcin.org.pl