53009

1. Okresy historyczne rozwoju prawa.

•    I okres prawa archaicznego (753 r. p.n.e. - połowa III wieku p.n.e.)

Początki państwa i prawa rzymskiego owiane są legendą. Rzymianie w tych czasach trudnili się głównie uprawą roli i pasterstwem. Prawo obywateli, Quirites, zwane kwirytamym, to przede wszystkim prawo zwyczajowe, zastępowane stopniowo ustawami oraz działalnością magistratur jurysdykcyjnych. W drugiej połowie tego okresu, dzięki ustawie XII tablic oraz działalności interpretacyjnej uczonych - prawników, zaczyna stopniowo wyłaniać się system prawa.

•    II okres rozwoju prawa klasycznego (połowa III wieku p.n.e. - 235 r. n.e.) Prowadzone przez Rzymian zwycięskie wojny spowodowały nagromadzenie się dużych bogactw i napływ rzeszy niewolników. Kapitały nie były inwestowane tylko w produkcję rolną lecz także w przedsiębiorstwa przemysłowe. Występowała intensywna wymiana towarowa, także o charakterze międzynarodowym <~ dało to początek nowemu prawu ius gentium. Wprowadzono urząd pretora dla peregrynów. Przejście od republiki do pryncypatu spowodowało pojawienie się nowych czynników prawotwórczych (senat, cesarz, nauka prawa).

•    III okres schyłkowy, okres poklasyczny (lata 235 - 565 n.e.)

Ogólny upadek gospodarczy Rzymu powodowany rozkładem systemu niewolniczego, pociągał za sobą kryzys we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Spadek wartości pieniądza spycha obrót gospodarczy na tory wymiany naturalnej. Następuje zubożenia ludności. Państwo rozbija się za część wschodnią i zachodnią. Kryzys ogarnia także prawo. Jedynym źródłem prawa stają się konstytucje cesarzy jako władców absolutnych. Działalność jurysprudencji spowodował wzrost aktywności szkół prawniczych.