18202

Elementy polskich rozwiązali samorządowych można by znaleźć już w Rzeczypospolitej Krakowskiej ( 1816 r.), która dzieliła się na gminy wiejskie z wybieranymi wójtami jako organami administracji. Konstytucja marcowa z 1921 roku gwarantowała szerokie prawa do samorządu terytorialnego gminie, powiecie i województwie. Dobrze rozwinięty samorząd wojewódzki istniał tylko w zaborze pruskim. Samorząd terytorialny formalnie został zniesiony po II wojnie światowej ustawą z 1950 roku. W miarę liberalizowania stosunków politycznych pod koniec lat 80’ łączono ideę zarządu lokalnego z problematyką samorządu terytorialnego.

W 1990 roku powrócono do dualistycznej koncepcji modelu administracji terenowej z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Jedynym z filarów administracji jest samorząd terytorialny na szczeblu gminy. Dopiero w 1998 roku pojawia się podstawa do powołania samorządu terytorialnego na szczeblu powiatowym i wojewódzkim

3.    Istota samorządu terytorialnego

Samorząd- grupy społeczne i ich reprezentacje, które zostały powołane przez przepisy prawa celem sprawowania funkcji administracji publicznej w formach zdecentralizowanych. Chocki o podmioty zaliczane do podmiotów prawa publicznego, a nie prywatnego (cywilnego).

Santorząd jest jedną z postaci administracji zdecentralizowanej Cechy samorządu:

-    korporacyjny, czyli zrzeszeniowy charakter samorządu: przepisy prawa powinny zagwarantować określonym grupom społecznym i wyłonionym przez nie organom prawo do zarządzania „ swoimi” sprawami, rozstrzygają sprawy bezpośrednio lub przez wyłonione przez siebie organy

-    grupy te uczestniczą w wykonywaniu samorządu obligatoryjnie z mocy ustawy: członkiem samorządu staje się z mocy ustawy, a nie dobrowolnie z mocy własnego oświadczenia woli

-    grupy i ich organy wykonują zadania należące do administracji publicznej

-    decentralizacja: zarządzanie odbywa się na zasadach samodzielności, wkraczanie w formie nadzoru w działalność samorządu możliwe jest wyłącznie w formach przewidzianych ustawa i nie naruszających owej samodzielności.

-    istnienie odrębnej osobowości prawnej (osobowość publicznoprawna).

4.    Znaczenie samorządu terytorialnego

-    samorząd (defj- grupy społeczne i ich reprezentacje. które zostały powołane przez przepisy prawa celem sprawowania funkcji administracji publicznej w formach zdecentralizowanych,

-    aspekt polityczny: forma walki z władzą centralną, zwłaszcza, gdy władze centralne i organy samorządu terytorialnego reprezentują odmienne siły polityczne.

: element walki politycznej o władzę lokalną,

: jedną z głównych form techniki decentralistycznej.

Zalety techniki decentralistycznej:

>    Wyzwalanie lokalnych inicjatyw i zainteresowania lokalnych społeczności zadaniami administracji publicznej,

>    Ustalanie hierarchii potrzeb lokalnych

>    Zwiększanie roli czynnika społecznego i zapewnianie przewagi tego czynnika nad czynnikiem zawodowym w aparacie samorządu,

>    Rozeznanie w potrzebach i warunkach lokalnych, których nie znają organy wyższego stopnia. Wady techniki decentralistycznej:

-    preferowanie interesów lokalnych ponad interesy ogólne państwa.

(Przy realizacji zadań zleconych z zakresu administracji rządowej organom samorządu nie stosuje w pełnym zakresie techniki decentralizacji.)

5.    Pojęcie ustrojowego prawa samorządu terytorialnego

Ustrojowe prawo samorządu terytorialnego określa się jako prawo komunalne:

-    dotyczy ono nie tylko przepisów prawnych odnoszących się do gmin, ale obejmuje też wszelkie postacie samorządu terytorialnego,

-    obejmuje prawo ustrojowe, nie zalicza się tu norm prawa materialnego