28065

Własności staliw stopowych często są polepszane przez modyfikowanie, np.

mieszankami cerowymi, a także przez zastosowanie odpowiedniej obróbki cieplnej

odlewów. Oznaczenie staliw stopowych rozpoczyna się od litery G (według PN-EN) lub L (według dotychczasowych norm PN), a następujący po nich znak jest zgodny z systemem oznaczania odpowiedniej grupy stali.

Żeliwa niestopowe

Żeliwa należą do materiałów odlewniczych najpowszechniej stosowanych w budowie maszyn. Decydują o tym między innymi: stosunkowo niski koszt produktów, niska temperatura topnienia, dobre własności wytrzymałościowe oraz dobra skrawalność Żeliwo zawiera ok. 2 - 4% węgla. W zależności od postaci, w jakiej występuje węgiel, rozróżnia się żeliwa:

-    szare, w których węgiel występuje w postaci grafitu,

-    białe, w których węgiel jest związany w cementycie,

-    połowiczne (pstre), w których występuje zarówno cementyt, jak i grafit.

W wyniku celowych zabiegów technologicznych w czasie procesów metalurgicznych grafit może zostać rozdrobniony w przypadku żeliwa modyfikowanego lub doprowadzony do postaci kulistej - w przypadku żeliwa sferoidalnego. Długotrwała obróbka cieplna niektórych żeliw białych powoduje uzyskanie tzw. węgla żarzenia w strukturze otrzymanego żeliwa ciągliwego.

Żeliwa, zgodnie z PN-EN 1560:2001, są oznaczane na podstawie

symboli lub numerów. Znak żeliwa zawierający symbole składa się z liter EN-GJ, litery określającej postać grafitu lub cementytu i jeśli to konieczne następnej litery identyfikującej mikro- lub makrostrukturę. Następne części znaku (oddzielane od siebie kolejnymi łącznikami) klasyfikują żeliwo według własności lub składu chemicznego i podają ewentualne wymagania dodatkowe. Niektóre szczegóły dotyczące oznaczeń podano przy opisie poszczególnych grup żeliw. Jednoznacznie określa dany gatunek żeliwa także oznaczenie zawierające numer. Oznaczenie to zaczyna się od liter EN-J, następnie jest litera określająca strukturę (zwłaszcza postać grafitu) i czterocyfrowy numer, np. EN-JS1131.

Klasyfikacja żeliwa szarego niestopowego

Żeliwo szare niestopowe (węglowe) można podzielić na trzy grupy:

-    żeliwo szare zwykłe,

-    żeliwo modyfikowane,

-    żeliwo sferoidalne.

Żeliwa szare mogą cechować się strukturą osnowy: ferrytyczną, ferrytyczno-perlityczną oraz perlityczną. W strukturze żeliwa szarego -poza osnową metaliczną - występuje również grafit płatkowy, steadyt (eutektyka fosforowa) oraz wtrącenia niemetaliczne. Żeliwo szare ferrytyczne charakteryzuje się niską wytrzymałością, dobrą skrawalnością, małą odpornością na zużycie ścierne. Twardość i wytrzymałość żeliwa szarego zwiększa się w miarę zwiększania udziału perlitu w strukturze. Wytrzymałość żeliwa pertitycznego wynosi ok. 350 - 450 MPa przy