Inteligencja zwierząt - zwierzęta posiadają inteligencję i wyobraźnię praktyczną (tworzą narzędzia, przystosowują się do otoczenia). Tylko człowiek posiada inteligencję symboliczną (zwi^j_z^nj^myś.lj_o rzeczy, ono myśli - rzecz)
Zasada symbolizmu - w mowie ludzkiej wszystko ma swój symbol - powszechność zastosowania [11 (wszystko ma swoją nazwę)
Przykłady głuchoniemych dziewczynek, które pojęły ten symbolizm świadczą o tym, że jest on cechą ogólnoludzką i mejestuzajeżmony.^
• człowiek „w konstruowaniu swego ludzkiego świata nie jest zależny od jakości swego materiału zmysłowego” - zmysły są potrzebne (do przekazu), ale nie są najważniejsze
• nasza kultura nie forma, a nie materiał, wiec może być wyrażona przez dowolne zmysły (nie ważny jest typ materiału, z którego zbudowana jest kultura, ale funkcje jakie on pełni)
• powszedniość zastosowania
• symbol:
■ jest niebywale zmienny, plastyczny
■ jedną rzecz wyrazić można różnymi znakami (sygnał odpowiadał wprost znaczeniu)
■ na początku mowy (dzieci, ludzie pierwotni) stoi jeszcze jednoznaczność, ale szybko ulega
■ abstrakcyjność - nie przywiązanie do rzeczy, ale dostosowanie do związków pomiędzy nimi - myślenie relacyjne - rozpatrywanie samych związków (samych w sobie), bez ich umiejscowienia w sytuacji zmysłowej (np. geometria)
■ symbole tworzą abstrakcyjny system
Teoria Herdera o powstaniu języka - wyrósł ze zdolności naszej świadomości do refleksji - potrafimy zatrzymać uwagę na jednym przedmiocie czy zjawisku i wyróżnić je, uznać jego odrębność pośród rzeczywistości, a także wskazać jego elementy wyróżniające
Zwierzęta najbliższe genetycznie człowiekowi też są zdolne do rozumowego rozróżniania, ale w bardzo ograniczonym stopniu (nie posiadają mowy i języka).
Myślenie refleksyjne jest współzależne z myśleniem symbolicznym.
IV, LUDZKI ŚWIAT CZASU I PRZESTRZENI,
- wszystko pojmujemy w warunkach czasu i przestrzeni
- myśl mityczna - zawsze traktuje czas i przestrzeń jako ogromne siły
cel: opisanie i przeanalizowanie szczególnego charakteru, jakiego czas i przestrzeń nabierają w doświadczeniu ludzkim PRZESTRZEŃ
• przestrzeń i czas organicze \ tak odbierają zwierzęta i ludzie, często zwierzęta
, . . - , . , . / lepiej niż ludzie
• przestrzeń postrzezemowa - przestrzeń działania
• przestrzeń symboliczna - tak ludzie; przez procesy myślowe tworzona przestrzeń abstrakcyjna
Etapy rozwoju przestrzeni symbolicznej
1) społeczeństwo pierwotne - niemal brak pojęcia p.a., zawsze przestrzeń i czas związane z kontekstem, przedmiotem - czasem tylko jako przedmiot odtwarzania i refleksji (religia?); pierwotny zna teren i doskonale orientuje się w nim orientuje, ale nie potrafi narysowań jego mapy - nie umie jeszcze abstrahować i umieszczać w układzie ogólnym