29807

myślenia, które powracają. Filozof kultury bada myśl, którą człowiek tworzy. Jeśli tak badamy myśl to uprawiamy filozofię kultury.

Derrida bada myśl, namysł europejski od tej strony, że jest prezentacja jakiegoś stylu myślenia.

Nie wychodzi się poza jakiś zakres pojęć; ma się takie a nie inne narzędzia; badamy stylowość namyśla To podejście jest najbardziej użyteczne.

1. Początki wiążą się z przełomem antypozytywistycznym (koniec XIX w., lata 70. 80.). Sztandarową postacią jest Wilhelm Dilthey. Miał swój związek ze Śląskiem; wykładał we Wrocławiu i na uniwersytetach niemieckich. Wielu hermeneutów, filozofów życia miało związki ze Śląskiem.

Dilthey to humanista, który miał afirmować nauki humanistyczne. Do niego pozytywizm twierdził, że humanistyka w ogóle nie jest nauką, o ile pławi się w humanizmie i nieokreśloności, albo jest nauką o tyle, o ile zbliża się do metod przyrodoznawstwa. Jest to podejście pozytywistyczne. Humanistyka jest nauką o ile jest przyrodnicza w sensie obiektywizmu, metod badawczych.

Przełom antypozytywistyczny polega na tym, że Dilthey stanowi, że humanistyka jest nauką, a po drugie, jest nauką odrębną od nauk przyrodniczych. Nie może być sprowadzana tylko do nauk przyrodniczych; nie może posiłkować się ich metodami.

Jego novum to docenienie tego, że w jej odrębności tkwi wyjątkowość humanistyki, ale jest nauką, mimo że jest inaczej formułowana, ma inny przedmiot badawczy i inne metody.

U Diltheya ważne jest nakierowanie na to, że przedmiot badawczy humanistyki jest inny, bo jest to człowiek i jego rzeczywistość dziejowo-społeczna. Humanistyka nie bada rzeczywistości przyrodniczej, ale dziejowo-społeczną człowieka.

Szeroko pojmował człowieka. Mówił, że cechuje go psychofizyczność; jednocześnie jest istotą psychiczną i fizyczną.

Interesuje nas rzeczywistość społeczno-dziejowa, człowiek jako byt psychofizyczny; interesują nas wszelkie twory człowieka, które przekraczają jednostkowe istnienie: język, sztuka, religia - byty, które się obiektywizują, uniezależniają się od człowieka.

Dilthey: badamy język, naród, sztukę.

Najlepszą nauką humanistyczną była dla niego psychologia opisowa (nie fizjologiczna), która tropi strukturę osobowości; traktuje człowieka w sposób całościowy, humanistyczny. Oprócz niej: nauka o języku, nauka o sztuce, prawo.

Filozofię rugował jako filozofię; może być sprowadzona tylko do historii filozofii.

Socjologia też była rugowana - za dużo spekulacji.

Mówił, że humanistyka ma dodatkowe twierdzenia. Dla niego nauki ścisłe, matematyczno-przyrodnicze miały twierdzenia o faktach; humanistyka też może mieć takie twierdzenia, ale nie jest to tak ważne. Miały twierdzenia o następstwie zjawisk. Humanistyka w tym jest dla niego humanistyką, że ma również sądy wartościujące: mówi o normach, o imperatywach, nakazach moralnych. Sądy wartościujące są humanistyczne, a nauki przyrodnicze tego nie mają; wykrywa prawidłowości w strukturze, a nie tylko następstwo zjawisk, jak w naukach przyrodniczych.

Dilthey mówi o rozumieniu (wraca przy Ricoeurze, Gadamerze).

Rozumienie to właściwa metoda nauk humanistycznych. U Diltheya mówi się o tym, że rozumienie to metoda, którą stosuje humanistyka, a nie stosują jej nauki przyrodnicze.

Nauki przyrodnicze mają swoją metodę; jest to poznanie oparte na wyjaśnianiu rzeczy; wyjaśniają, badają fakty.

Humanistyka nie wyjaśnia, rozumie.

Jak Dilthey rozumiał swoje rozumienie. Rozumienie często jest związane z przeżywaniem. Rozumiem, czyli przeżywam. Angażuję się, jest oparte na przeżyciu.