29818

naturalnego tworzenia i selekcji, stanowią treść kultury narodowej. Decydującą rolę w tym procesie odgrywa środowisko i epoka.”¹

Słownik wyrazów obcych PWN podkreśla natomiast w swojej definicji fakt, że zjawisko kulturowe to „poziom rozwoju społeczeństw, gmp, jednostek w danej epoce historycznej”.² Pojawia się w tej i wcześniejszej definicji odniesienie szeroko rozumianego dorobku kulturowego bezpośrednio do pojedynczych osób. Nie traktuje się kultury wyłącznie jako dziedzictwa narodowego, ponieważ to właśnie wybitne w swoich czasach jednostki, zmieniały oblicze nie tylko konkretnych krajów czy dziedzin nauki, ale nawet całego „porządku” na świecie.

Natomiast Słownik języka polskiego zawiera wyraźne rozróżnienie na kulturę duchową rozumianą jako „ogół dzieł naukowych, literackich i dziel sztuki tworzący dorobek ludzkości w danym okresie historycznym” oraz kulturę materialną tworzoną przez „ogół dóbr materialnych oraz środków i umiejętności produkcyjno - technicznych społeczeństwa w danym okresie histoiycznym.” Podaje on jednak również drugie znaczenie tego terminu brzmiące : „stopień doskonałości, sprawności w opanowaniu jakiejś specjalności, umiejętności, itp., wysoki poziom czegoś, zwłaszcza rozwoju intelektualnego, moralnego.”³ Wynika z tego wyraźny wniosek, że zdolności, a zwłaszcza te specyficzne i unikalne należy także obejmować tym terminem.

Umberto Eco pisze w Czytaniu świata, że „kultura stanowi łańcuch tekstów, które pouczają inne teksty, encyklopedycznych złogów, które powoli przekształcają się w inne, przy czym stare pozostawiają swój ślad w nowych."⁴

Każdy naród, każda kultura wypracowuje swoją własną formę, a następnie uznaje ją za niepowtarzalną i wymagającą ochrony. Dlatego tak ważne jest docenienie różnorodności kulturowej. Jeden ze znanych humanistów napisał:

[...jwidzę panoramę wielości kultur, rozkwitających z pierwotną siłą na łonie swej macierzystej gleby, z którą każda z nich jest ściśle związana przez cały czas swego istnienia, narzucających ludzkości cały materiał swój i swą własną formę, kultur, z których każda ma swą własną ideę, własne namiętności, własne życie, wolę, czucie, własną śmierć. [...] Każda kultura ma swe nowe możliwości wyrazu, które pojawiają się, dojrzewają, więdną i nie powracają nigdy. Istnieje wiele w najgłębszej swej istocie całkowicie różnych plastyk, malarstw, matematyk, fizyk, ograniczonych w swym czasie żywotności,

2

1

Natalia Jofan : Dawna kultura Japonii, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1977, s. 7.

2

'^J Słownik wyrazów obcych. Wydanie nowe. Redaktor Elżbieta Sobol PWN. Warszawa 1995, s. 621.

3

'■ Słownik języka polskiego. Tom I, Red. Mieczysław Szymczak, PWN, Warszawa 1994, s. 1083.

4

Eco Umberto: Czytanie świata. Instytut Wydawniczy Znak. Kraków 1999, s. 181.