29823

Stefan Czarnkowski: KULTURA (1938)

Pierwszy zarys syntezy z zakresu teorii kultury. Badania niemal doświadczalne, na wzór przyrodnika: metoda porównawcza, analizowanie danego zjawiska w różnych kontekstach społecznych. Badał kulturę ze względu na rolę niektórych czynników decydujących o kulturze i na nią oddziałujących ” Za podstawowy problem uważał stosunek pracy do innych form działalności zbiorowej w wytwarzaniu, rozwoju i fluktuacjach przestrzennych i czasowych.

Kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych pokoleń.

Inteligencja twórcza jest cechą gatunkową, biologiczną pozaspołeczną.

Wynalazcami bywają także zwierzęta • dlatego o kulturze mówić możemy dopiero wówczas, gdy dany wynalazek zostanie zachowany, będzie przekazywany z pokolenia na pokolenie, staje się dorobkiem stałym.

Kultura w danej chwili w danej zbiorowości warunkuje wejście w jej skład nowego odkrycia.

Każdorazowy stan w kulturze jest jej warunkiem stanu następnego. Twórczość jednostek pomnaża tylko to, co było przed nimi: kierunek wytycza tu kultura ..duchowa"

Kulturę buduje jednostka współpracująca z innymi - nigdy samotnie.

Społeczeństwo to nie tylko zbiór jednostek. To także wszystko to. co jest pomiędzy tymi jednostkami i poza nimi: dobra materialne, technika, teoria, narzędzia, sposoby opanowania przyrody, obyczaje, formy religijne

Ludzka jednostka jest wytworem zbiorowości kulturalnej.

Wszystko w człowieku ma początek społeczny i społecznie jest określone, jedynie poza tym co wynika bezpośrednio z jego ustroju psychofizycznego.

Fakty materialne - czyny, to co istnieje w naszym życiu, co jest elementem kultury, składnikiem życia społecznego.

Kultury, która by była wyłącznie „duchową" nie ma i być nie może.

Cywilizacja - najwyższy stopień kultury, po przebyciu przez wszystkie niższe (pierwotność. barbarzyństwo)

Elauent dorobku - jest zaliczany do kultury dopiero wtedy, gdy stanie się dobrem wspóbiym szeregu grup ludzkich. Kultura jest właściwie zjawiskiem międzygrupowym.

,. Kultura jest to całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie. ”

Język jest ściśle związany z całą umysłowością z którą zespala się i kształtuje.

Musimy odnosić się do kultury jako do nagromadzenia wytworów społecznych. Wytworów nie tylko „materialnych” ale i „idealnych". Wytwory mogą być przenoszone z miejsca na miejsce tylko poprzez pracę.

Pracą możemy nazwać każdą zorganizowaną społecznie czynność wytwarzającą wartości - choćby nie były to wartości gospodarcze ale rzeczy idealne, i choćby na pozór były wytwarzane „indywidualiue". W istocie indywidualna twórczość jest społecznie utrwalona i przebiega w ustalonych formach: współdziałanie w niej nie jest obowiązkowe.

POZNANIE KULTURY TEŻ JEST KULTURĄ

Rozdziały:

Narodziny wielkiej kitury. Przejęcie kiłtiwy obcej. Przetrwanie kulawy. Odnowienie kulawy. Powstanie nowej kulawy. Kulawa religijna wiejskiego ludu polskiego, Dawność a teraźniejszość w lulawze. Wędrówka narzędzia Zasięg kila wy, Opory kulawy

Druk i opracowanie: Michał Pyka