28451

Ludwik Zumbowicz Dużo miejsca w naszych rozważaniach Ibn Chaldunowi poświęcić trzeba z dwóch względów:

1)    dla zaznaczenia, że właściwie mówić będziemy o myśli euroamerykańskiej,co być może dzieje się z krzywdą dla reprezentacji dla innych kontynentów, ale przypomnieć należy cytowaną wcześniej opinię Wernera Jegera poprawiającą w tej mierze, że refleksja o kulturze jest głównie europejskiego pochodzenia.

2)    Ibn Chaldun warto było powiedzieć dla wskazania trudności omawiane nasze prace w I wykładzie.

W zacytowanych bowiem wcześniej fragmentach dzieła Ibn Chalduna termin cywilizacja wziął się z francuskiego tłumaczenia. W latach 1862 - 1868 ukazało się francuskie tłumaczenie „Historii powszeclinej” i tam tłumacz zastosował termin cywilizacji, odwołując się do uwag orientalistów. Trzeba powiedzieć, że działalność francuskiego translatora była jak najbardziej słuszna,bowiem w ALUMRAN Ibn Chaldun odwołuje się do arabskiego slow^ra”UMRAN”, które to jest rzeczownikiem oczasownikowym od „UMERA” co odpowiada,jak downdzi J. Brelowski(?) we właśnie wydanej książeczce o Ibn Chaldunie (z serii myśli i ludzie) łacińskiemu czasownikowi colo, colere - pozostawać w miejscu, zasiedlać, tworzyć cywilizację. A więc arabskie UMRAN odpowiadało cywilizacji w sensie materialnym, w sensie uprawy czegoś, w jakiejś przenośni odnoszącym się do całokształtu dóbr materialnych. Slow^fa uin ran używali geografowie arabscy już dla opisów krajów o bogatym dorobku ekonomicznym, o bujnej florze i faunie. Ale Ibn Chaldun I-szy, który slow^ro u mian zastosował w sensie abstrakcyjnym, podał jego definicję i zastosował jako termin techniczny dla oznaczenia nowej nauki aluniran. Dla Ibn Chalduna ojca założyciela nowej nauko socjologii cywilizacja oznacza to samo co zorganizow^fana działalność ludzi i rezultatów. Czyli pojęcie cywilizacji miało sens socjologiczny. Można zatem powiedzieć, że podobnie jak zastosowany przez Izokratesa termin etos - francuski tłumacz oddal jako cywilizację taki i arabskie umranza sprawą tłumaczenia uznany za synonim cywilizacji jest jednym z pojęć, które kształtowało myślenie o kulturze W poprzednim wykładzie podaliśmy cliarakterystykę przemian, które u progu nowożytności w społecznym życiu ludzi, a w konsekwencji także o refleksji o nim.

RENESANS

Bez wątpienia przesadne były oceny niektórych reprezentantów mezocentrycznej filozofii kultur>' XX w, którzy w renesansie dostrzegali jedynie odwiócenie się od Boga. Co ich zdaniem zaow^rocow^ralo szeregiem negatywnych zjawisk w XX w współczesności. Także radykalne postawienie sprawy pizez wspomnianych filozofów' właściwie należy uskromnić