IMGx85

domą, która bywa nazywana potrzebą^{1 2}. Wynikałoby z naszych rozważań, że treść terminu ..motywacja" zawiera czynniki nieświadome i świadome. Motywacja świadoma jest potrzebą, na przykład odczuwam głód, a więc podejmuję decyzję pójścia do stołówki; zaspokojenie potrzeby likwiduje niemiłe uczucie. Motywacja należy również do struktury postawy.

Psychologia osobowości oraz socjologia wypracowały dwa bardzo ważne faktory postawy, mianowicie faktor intelektualno-poznawczy oraz emocjonal-no-dążeniowy. Samo jednak przekonanie intelektualne oraz emocje o charakterze dążeniowym nie wyczerpują treści terminu „postawa”. Analizując pojęcie „postawa” musimy z konieczności zapytać o relacje. Nie sposób mówić o postawie pomijając relacje, mówiąc bowiem o postawie automatycznie oceniamy ją w relacji do czegoś lub do kogoś. Pytamy na przykład, jaką postawę zajmuje dana osoba do określonej hierarchii wartości. Tak więc relacja odgrywa w określonej postawie znaczącą rolę.

Władze poznawcze a postawa

Zanim podejmiemy dalszą analizę postawy człowieka, postawmy nietypowe dla psychologa pytanie: Co to jest metafizyka? M. A. Krąpiec OP odpowie nam następująco: „Metafizyka [...] jest poznaniem uzyskanym przez naturalnie transcendentny rozum (czyli rozum, o ile posługuje się powszechnymi zasadami bytu i myślenia) szukający pierwszych, jedynych i nieusprzeczniających czynników tego, co istnieje, a co zaczątkowo jest nam dane w empirycznej intuicji świata materialnego”³. Filozofia bytu i psychologia są zgodne twierdząc, że człowiek w poznawaniu transcendencji i immanencji posługuje się trzema władzami poznawczymi: zmysłami, rozumem (inteligencja) oraz wolą (czynnik wolitywny). Trzy władze składają się na jeden akt poznawczy. Możemy wyrazić tę myśl w następującym szkicu:

u    ....

Obiectum

O

17

1

* Wystarczy zwrócić uwagę na pozycję: J. E. Murray. Motywacja i uczucia (tŁ z jęz. ang.

2

Z. Doroszowa), Warszawa 1968, s. 7-20.

3

Metafizyka, Lublin 1985. s. 58.