3120

należącego do narodu rzymskiego. Wybór cesarza zależał przede wszystkim od armii, a ściślej od gwardii pretoriańskiej, której musiał być ulubieńcem. Likwidacja republiki nie powiodła się Cezarowi, ani Markowi Antoniuszowi. Oktawian zdobył całą władzę w państwie, oddał ją demonstracyjnie senatowi, podkreślając swe republikańskie przekonania. W nagrodę senat zwrócił mu rządy w 27 r. p.n.e. Istota cesarstwa polegała na wyniesieniu panującego nad innych obywateli i oddaniu mu uprawnień które dotąd posiadali inni urzędnicy. Zapewniało mu to rozległą władzę w pochodzeniu magistraturalnym. Nowością dominatu było podzielenie władzy cesarskiej między 4 osoby (tetrarchia), przy założeniu, że ich zarządzenia obowiązują w całym imperium. Prawie nieograniczona władza cesarska w okresie pryncypatu znajdowała skrępowanie w dalszym funkcjonowaniu niektórych urządzeń kresu republiki. Dominat stworzył przy boku cesarza nowy doradczy organ zbiorowy w postaci świętego konsystorza. Składał on się z najwyższych urzędników zarządzających poszczególnymi resortami. Miał on skład fachowy, niektórzy jego członkowie nosili tytuł komesu. Zarząd centralny państwa okresu pryncypatu wykazywał pewne podobieństwo z okresem dawniejszym. Ogromna wsadza cesarza musiała być rozdzielona. Urzędnikom, którzy jako mandatariusze sprawowali ją w imieniu cesarza. Powoływano ich w drodze nominacji cesarskiej, funkcjonowali do odwołania odpowiadali przed cesarzem, który ich wynagradzał i działał jednoosobowo. Wyjątkowo pozarzymskie kompetencje miał praefectus aegypti. Urzędnicy ci nie mieli własnego zakresu władzy, lecz wykonywali prerogatywę cesarską im przydzieloną.

SZCZEPOWE PAŃSTWA GERMAŃSKIE. Germanowie żyli w ramach szczepów łączących po kilka plemion. Powstawały i funkcjonowały następujące szczepowa państwa germańskie: Wizygotów (415-711), Ostrogotów (493-533), Wandalów (429-534), Burgundów (443-534), Longobardów (568-774), Franków salickich (IV-Vw„ północno-wschodnia Galia), Franków rypuarskich (V w„ obszary nadreńskie), Anglosasów (V-Vl w., południowa Brytania). Z początkiem VI w. król Franków Klodwig rozpoczął z powodzeniem budowę państwa ponad szczepowego zwanego jako Państwo Frankijskie. Na terenach dzisiaj niemieckich organizacje szczepowe nie zdołały się rozwinąć pełniej przed podbojem Franków. Państwa szczepowe nie opierały się na politycznych wzorcach rzymskich. Państwa szczepowe nie miały charakteru niewolniczego, były związkiem osób, które stosunkowo słabiej odczuwały przywiązanie do terytorium aktualnie będącego w ich władaniu. Mogły się przeto przesuwać z miejsca na miejsce, zmieniać siedzibę. Cała władza państwowa koncentrowała się nie w osobie króla, lecz w zgromadzeniu. Więc był organem podstawowym w demokracji.

PIERWSZE PAŃSTWA SŁOWIAŃSKIE.

Od pierwszego tysiąclecia przed naszą erą ludy słowiańskie zajmowały rozległe obszary Europy środkowej i wschodniej. Słowianie w I tysiącleciu p.n.e. żyli w ramach organizacji rodowo -plemiennych i szczepowych. Dla ich pełnej charakterystyki brakuje dostatecznie wydajnych źródeł pisanych. Państwa słowiańskie w i tysiącleciu p.n.e. miały charakter monarchii wczesnofeudalnej. Do pierwszych organizacji politycznych należą: państwo Korutan (VII-VIII), państwo Samona (Czechy, Morawy, dolna Austria, państwo bułgarskie, państwo ruskie).

PAŃSTWO FEUDALNE.

Istota feudalizmu. Podkreślana już agraryzacja życia ekonomicznego schyłkowego cesarstwa rzymskiego i rozrost kategorii ludzkości zależnej stały się dominującymi