28485

29. Konstytucja 3-ego Maja a unia polsko - litewska.

Konstytucja 3-ego Maja pominęła sprawę Wzajemnego stosunku Korony i WKL. Było to wynikiem stałej tendencji St Augusta do centralizacji władzy i unifikacji dualistycznej RP. W tym kierunku zmierzał program Hugona Kołłątaja ze względu na przywiązanie szlachty litewskiej - białoruskiej do odrębnych praw WKL, uznali oni za najbardziej celowe nie deklarować unifikacji w Konstytucji, lecz realizować ją w rozwijających i uzupełniających jej założenia ustawach. Senatorowie a zwłaszcza posłowie litewscy, którym przewodniczył marszałek konf. lit. Nestor Sapiena w zamian za wyrażoną zgodę na konstytucję uzyskali od monarchy i przywódcy obozu patriotycznego zgodę na utrzymywanie w ramach zreformowanego ustroju podmiotowości WKL. W ustawie o Sejmach z 16.05.1791r. zachowano alternatę sejmów zgodnie z którą co trzeci sejm miał odbywać się w Grodnie. Jednocześnie Sapiehę powołano w skład Straży Praw z tymi samymi uprawnieniami co marszałka Sejmu S. Małachowskiego. Powołano dwie odrębne komisje kodyfikacyjne dla kodyfikacji prawa. Litewska miała oprzeć się wyłącznie na III Statucie lit. Przy okazji debaty sejmowej nad powołaniem Komisji Skarbowej uchwalono jednomyślnie Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów. Akt ten miał stanowić część pacta conventa zaprzysięganych przez monarchów przy ich wstąpieniu na tron. Zaręczenie -„artykuły aktu unii" postanawiały że w Wspólnych Komisjach Wojskowej i Skarbowej połowę członków będą stanowili przedstawiciele Korony i Litwy. Utrzymano osobne litewskie urzędy centralne. W WKL miała być osobna kasa skarbowa i Skarbowy Trybunał Litewski. Zaręczenie zacieśniało unię ale utrzymywało nadal federacyjny charakter Rzeczpospolitej Obojga Narodów.