* człowiek nie jest układem reaktywnym, jest aktywny;
* doświadczenie podlega ciągłemu procesowi integrowania, uogólniania;
* doświadczenie człowieka jest narzędziem poznawczej kontroli nad otoczeniem i samym sobą:
* system doświadczeń nie jest strukturą ściśle logiczną, jest konstruowany na wiele sposobów
* system doświadczeń podlega stałych pizekształceniom;
* człowiek unika rozbieżności i dąży do zgodności w systemie poznawczym;
* ludzkie działania mają charakter racjonalny;
* człowiek dąży do równowagi między tłumieniem różnorodności i powiększaniem zasobów informacyjnych.
Cechy koncepcji poznawczych:
* koncentracja na kognitywnym odzwierciedlaniu bodźców
* ujęcie od strony formalnej
* eksponowane konsekwencje pozapoznawcze procesów umysłowych
* dynamiczność
* nie stanowiąjednolitego systemu teoretycznego.
George A. Kelly - teoria konstruktów osobistych - człowiek może przewidywać zdarzenia, bo tworzy ich repliki stanowiące specyficzny dla jednostki sposób ujęcia i rozumienia tzeczywistości. Gromadzenie doświadczenia polega na tworzeniu dycłiotomicznych (dwubiegunowych) odwzorowań rzeczywistości. Fritz Heider - koncepcja naiwnego psychologa, który próbuje dociec przyczyn zachowań społecznych (teoria atrybucji), zgodnie z racjonalnymi regułami wykorzysnije informacje o różnych aspektach zachowania do formułowania trafnych wyjaśnień jego pizyczyn. Leon Festinger - teoria dysonansu poznawczego.
Ludzie gromadzą dane poznawcze, które mogą być przedmiotem porównywania prowadzącego do ustalenia jednej z trzech relacji: konsonansu, dysonansu lub braku związku. Dysonans jest stanem przykrym i uruchamia działania zmierzające do usunięcia sptzeczności. Ograniczenia:
1. Redukcjonizm poznawczy
Redukowanie wszystkich zachowań człowieka do tego, co dzieje się w jego umyśle.
2. Mylenie przyczyny i skutku
Uwzględnianie tylko jednego kierunku wpływu - od umysłu do ciała.
3. Relatywizm poznawczy
Twierdzenie, że wszystkie idee, myśli i wspomnienia są równym stopniu wartościowe.