31980

•    zasada ta to nie tylko wyznaczanie wolności i praw człowieka, gdyż cały system unormowań konstytucyjnych ukształtowany jest tak, by zapewnić jak najszerszą realizację tej zasady.

KONSTYTUCYJNY STATUS JEDNOSTKI PRAWA CZŁOWIEKA I ICH EWOLUCJA

•    myśl filozoficzna judeochrześcijańska jako podstawa dla idei praw jednostki;

•    ważne 2 elementy:

•    przyięcie jednostki ludzkiei (byt autonomiczny i indywidualny) jako podstawa koncepcji organizacji społeczeństwa -* uznanie godności za najważniejszą wartość;

•    uznanie ograniczonego zakresu podporządkowania jednostki państwu;

•    system oparty o koncepcje indywidualistyczne, odrzucające koncepcje prymaty państwa nad jednostką;

•    te koncepcie kształtowały się przez 2 tysiąclecia:

•    dzieła teologów katolickich - min. św. Tomasza z Akwinu (min. sformułował prawo oporu)

•    XVII w. - szkoły prawa natury - nawiązanie do wcześniejszych filozofii katolickiej, ale silniej akcentuje świeckie elementy -» państwo nie może pozbawić jednostki jej praw. gdyż one są niezbywalne; państwo jako umowa społeczna, tj. jako organizacja wtórna i służebna wobec tych którzy ją tworzą; rząd ograniczony - tylko te kompetencje przekazane przez ludzi wchodzących w skład państwa; idea podziału władz i konstytucji pisanej —»rzeczywistość odbiegała od postulatów filozofów;

•    XVIII w. - pierwsze całościowe ujecie - USA. Konstytucja z 1776 r. bez praw. ale z Bill of Rights w 1787. Francja - Deklaracja Praw Człowieka i Obywateła z 1789;

•    Deklaracje Praw jako osobne dokumenty, bo osobny system prawny, a nie przywilej nadany przez władcę;

•    wymieniały te prawa, które w owym czasie były najważniejsze, a więc wolności osobiste (zwłaszcza wolność sumienia czy nietykalność osobista) oraz polityczne i prawo własności, francuska deklaracja akcentowała zasadę równości, a amerykańska gwarancje proceduralne —* prawa pierwszej gwarancji;

•    koncentrowały się na prawach negatywnych, zwane też prawami obronnymi (sfera zakazu ingerencji) co było związane z koncepcją państwa jako nocnego stróża;

•    XIX i początek XX w. - kształtowanie się państwa kapitalistycznego i zasad liberalnej demokracji -» stopniowe wprowadzanie w źyde haseł XVIII-wiecznych, ale też problemy nowe. tj. formułuje się koncepcja aktywnej roli państwa w procesach gospodarczych i społecznych (pojawiają się: powszechność szkolnictwa, ubezpieczeń społecznych, regulacje warunków pracy, elementy interwencjonizmu państwa -» przekształcanie się państwa nocnego stróża w państwo opiekuńcze);

•    odchodzenie od absoluty stycznej koncepcji praw człowieka - prawa człowieka mają charakter ewolucyjny i mogą podlegać ograniczeniom -głównie ze względu na kontestacje praw pomijających sytuację jednostki w społeczeństwie i ze względu na rozwój pozytywizmu prawniczego;

•    kształtują się nowe prawa - min. związane z działalnością zbiorową (partie polityczne, związki zawodowe) oraz nowe prawa ekonomiczno-socjalne (prawo do ubezpieczenia społecznego, ochrony zdrowia, do nauki czy do pracy) -* prawa drugiej generacji;

•    prawa pozytywne, zwane też prawa świadczące (sfera nakazu działania dla państwa) oraz prawa o charakterze zasad polityki państwa (np. państwo troszczy