32009

nieludzkiego karania, inne jeszcze wynikają z gwarancji wymaganych przez międzynarodowe traktaty o prawach człowieka;

WŁADZA SĄDOWNICZA. TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY.

WPROWADZENIE

•    sądowa kontrola zgodności ustaw z konstytucją to jedna z podstawowych obecnie gwarancji konstytucji, ale długo wypracowywała sobie tą pozycję, przede wszystkim dlatego, iż tradycyjna doktryna francuska odrzucała ją, jako ograniczenie praw parlamentu;

•    w konstytucjach międzywojennych - nie było TK, choć toczyły się spory i dyskusje nad wprowadzeniem.

•    okres PRL - nie było warunków do stworzenia sądownictwa konstytucyjnego, a dopiero w latach 1980 wprowadzono takie uregulowania -♦ noweła Konstytucji z kwietnia 1982 r. -*■ wprowadzenie TS (+ ustawa) i TK, ale ustawa o TK została uchwalona dopiero w 1985 r. szereg ograniczeń kompetencji, a najważniejsze to możliwość odrzucenia przez Sejm wyroku TK większością 2/3 głosów;

•    po przełomie w 1989 r. - utrzymano TK, ale nie zmieniono jego ograniczeń (wszystkie państwa byłego obozu socjalistycznego utworzyły sądy konstytucyjne o kompetencjach do wydawania ostatecznych orzeczeń), przy czym ważna uchwała TK z 1993 r. —* jeśli Sejm w ciągu 6 m-cy nie odrzuci wyroku TK, to staje się on ostateczny —■ pomimo tych wszystkich ograniczeń TK dorobił się bogatego orzecznictwa;

•    obecny kształt sadownictwa konstytucyjnego - Konstytucja z 1997 r. i ustawa o TK z 1997 r.;

POZYCJA USTROJOWA I SKŁAD

Pozycja ustrojowa TK

•    to organ władzy sądowniczej, ale nie jest sądem w rozumieniu art. 175, a jego działalność to nie sprawowanie wymiaru sprawiedliwości,

•    choć trybunały mają wiele cech wspólnych z sądami, to są odrębny elementem tej władzy (art. 10 ust. 2);

•    odrębności to przede wszystkich odmienne zadania, czyli kontrola hierarchicznej zgodności norm prawnych i eliminowanie norm niezgodnych z systemu obowiązującego prawa oraz powiązania z politycznymi procesami, jak: kadencyjność urzędu, tryb powoływania sędziów, bliższe związki z parlamentem stąd wg niektórych to nie organ sądowy, ale szczególna instytucja kontroli konstytucyjności prawa;

•    charakter pozycji TK - niezależność (choć i Sejm i prezydent mają pewne uprawnienia kreacyjne, a w stosunku do innych organów sądowych (sądy, SN, NSA, KRS) nie ma żadnych powiązań) oraz zasada niezawisłości sędziowskiej;

Skład TK

•    15 sędziów powoływanych przez Sejm indywidualnie, spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą, a ustawa o TK doprecyzowuje, iż chodzi o osoby mające kwalifikacje do bycia sędzią SN lub NSA (czyli 10 lat praktyki) oraz profesorowie i doktorzy habilitowani (w praktyce to oni głównie są sędziami TK);

•    procedura w Sejmie — wniosek może złożyć Prezydium lub min. 50 posłów - wybór bezwzględna większość przy % obecnych (postulat Garlickiego by była to większość 2/3);

Pozycja sędziego TK (analogicznie jak sędziego SN)

•    niezawisłość -♦ zakaz reełekcji, a uTK daje prawo do powrotu na poprzednie/równoważne stanowisko lub przejścia w stan spoczynku;