32084

dezaprobatę moralną i naruszałyby spójność aksjologiczną porządku prawnego (np. art. 5, 58 § 2, ale też 93, 94, 411 pkt 2, art. 754, 902, 1008 kc);

•    dot. osób fizycznych i prawnych;

V.    Rola orzecznictwa

•    z zasady demokratycznego państwa prawa i trójpodziału władz wykluczone jest przejmowanie przez sądy roli prawotwórczej, ale orzecznictwo przez swą działalność interpretacyjną, a zwłaszcza inferencyjną (wnioskowanie z norm o normach) oraz przez uznawanie zwyczajów wpływa na konkretyzację treści norm prawnych (pośrednie źródło prawa);

VI.    Rola nauki

•    nie są źródłem prawa, ale często inspirują działalność legislacyjną poprzez postulaty de lege ferenda oraz przez osobisty udział w przygotowywaniu aktów normatywnych;

Ważniejsze rodzaje norm i przepisów prawa cywilnego

I. Uwagi ogólne

Struktura normy prawnej

•    hipoteza (poprzednik) wskazuje adresata oraz okoliczności zastosowania normy;

•    dyspozycja (następnik) wskazany jest normatywny skutek prawny (nakazane zachowanie się adresata normy);

•    sankcja (wskazanie, jak powinny zachować się organy państwowe w razie niezastosowania się adresata do dyspozycji normy) -»kwestia sporna czy to trzeci człon, czy część normy sankcjonującej;

•    swoista rola sankcji w prawie cywilnym -* ma na celu doprowadzić do zaspokojenia interesu podmiotu stosunku cywilnoprawnego, a funkcje represyjne lub wychowawcze są albo efektem ubocznym albo podporządkowane realizacji celu zasadniczego dlatego formy reakcji organów państwowych mają bardzo różnorodną postać;

•    dominuje —» egzekucja z majątku dłużnika, czasem tylko ustalenie istnienia stosunku prawnego, ważności czynności, przekształcenie treści stosunku prawnego, czasem tylko uznanie prawidłowości;

•    przeważnie stosowane tylko z inicjatywy i w sposób bliżej określony przez samego uprawnionego;

Norma a przepis prawny

•    przepis prawny to samodzielna jednostka redakcyjna, zawarta w aktach normatywnych (artykuły, paragrafy, zdania);

•    dla zrekonstruowania normy z reguły koniecznych jest wiele przepisów poddanych wykładni;

•    jeden przepis może zawierać elementy kilku norm;

•    identyfikowanie normy z przepisem to skrajny pozytywizm prawniczy z XIX w. (nie uwzględniał kontekstu systemowego);