333

typu szukać należy przesłanek, od których spełnienia zależy uzyskanie przez daną jednostkę organizacyjną osobowości prawnej.

Zależnie od tego, w jakim zakresie państwo zastrzega sobie wpływ na powstanie osoby prawnej, odróżnia się tradycyjnie trzy zasadnicze systemy:

1.    system aktów organów państwa

2.    system koncesyjny

3.    system normatywny

Przy pierwszym systemie osoba prawna powstaje z inicjatywy organu państwa. Jego akt jest niezbędną przesłanką jej powstania. Może nim być akt normatywny, jak ustawa (np.: ustawa z 25.04.1997 r. o Polskiej Akademii Nauk), czy rozporządzenie Rady Ministrów, albo akt administracyjny, tzw. akt erekcyjny.

Natomiast przy systemie koncesyjnym organizacja społeczna powstaje z inicjatywy tzw. założycieli, którymi - zależnie od typu osoby prawnej - mogą być osoby fizyczne lub prawne, ale ponadto potrzebne jest jeszcze zezwolenie właściwego organu państwa (koncesja).

W systemie normatywnym akt normatywny określa w sposób generalny dla danego typu osoby prawnej przesłanki od których spełnienia zależy powstanie konkretnej jednostki. Zwykle państwo zastrzega sobie kontrolę nad tym, czy zachowane zostały wszystkie, przewidziane prawem wymagania i uzależnienia nabycia osobowości prawnej od wpisania danej organizacji do odpowiedniego rejestru.

System normatywny obowiązuje przede wszystkim przy powstawaniu spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. System ten przyjmuje również ustawa o związkach zawodowych, związek taki bowiem zakładają założyciele „bez potrzeby uzyskania uprzedniego zezwolenia" (art. 9), z tym zastrzeżeniem, że osobowość prawną związek uzyskuje z chwilą zarejestrowania, (art. 19)

W odróżnieniu od osób fizycznych, które mają jednolity charakter, gdyż w każdym wypadku osobą taką jest człowiek, osoby prawne mają charakter bardzo zróżnicowany. Osoby prawne możemy podzielić na różne rodzaje, jak np.: przedsiębiorstwa państwowe spółdzielnie - spółki

Podstawową kategorię dla struktury organizacyjnej jednostek państwowych stanowi osoba prawna zwana Skarbem Państwa. Osobowość prawna Skarbu Państwa wiąże się ściśle z problematyką własności państwowej oraz sposobami zarządzania tą własnością.